Vroege wegtrekkers sluipen het land uit

Een van de vroegste wegtrekkers is de koekoek. De oudere vogels houden het in Nederland al heel snel voor gezien. Logisch, ze leggen hun eieren in nesten van andere vogels en hebben dus zelf geen jongen groot te brengen. In juli zijn alle volwassen exemplaren dus al op de terugweg. Aan deze gezenderde Engelse koekoeken kun je mooi zien dat de meeste allang terug zijn in Afrika. Als je nu in Nederland nog een koekoek tegenkomt, dan is het altijd een jong dat dit jaar uit het ei gekropen is. Die kunnen zelf tot in oktober hier blijven hangen.

Soms is het van de ene op de andere dag gebeurd. Zo zit je op een avond nog te genieten van de scherende gierzwaluwen boven de straat, zo zijn ze ineens weg. De gierzwaluw is een extreme kortblijver in Nederland en een van de eerste wegtrekkers begin augustus. Hij wordt ook wel de ‘honderd dagen vogel’ genoemd omdat hij pas aankomt rond Koningsdag en 100 dagen later al weer op weg is naar Afrika. In die korte tijdspanne heeft ie gepaard, gebroed en jongen grootgebracht. Voorwaar een aanpakker. Dralen staat niet in zijn woordenboek.

De vogeltrek blijft een ongemeen boeiend fenomeen. Pas eind september en oktober komt de najaarstrek op zijn hoogtepunt, maar ongemerkt trekken ook nu dus al redelijk massaal vogels weg uit ons land. Op weg naar Afrika. Ze doen dat meestal met stille trom. De fitis is er zo een. Nou is dit kleine bruingele vogeltje misschien niet de meest opvallende verschijning, het zijn er wel heel veel. Begin augustus zijn onze meer dan een half miljoen broedvogels eigenlijk allemaal al vertrokken. Ze verdwijnen ongemerkt op trek, in de nachtelijke uren, de fitis is een uitgesproken nachttrekker.

Er zijn nog veel meer vogels die wegtrekken als het hier nog volop zomer is. De spotvogel is er ook zo een. Dit soort vroege vertrekkers zijn meestal insecteneters. De grote vetreserves die vogels nodig hebben voor de trek leggen insecteneters aan in de zomer als er een overvloed aan voedsel is. Ze moeten weg zijn voordat het aanbod aan insecten afneemt in het najaar. De spotvogel zou eigenlijk ook ‘honderd dagen vogel’ kunnen heten. Want hij arriveert pas in mei en is vaak begin augustus al weer weg. Zijn vertrek valt alleen een stuk minder op dan dat van de stadse gierzwaluwen. Ongemerkt verlaat de spotvogel zijn Nederlandse stekkie. Om het grootste mysterie van de vogeltrek nog maar eens te benadrukken. Dit piepkleine vogeltje gaat op weg naar zijn plekje onder de Afrikaanse zon. Ten zuiden van de evenaar… Als hij daar aankomt moet de vogeltrek in Nederland eigenlijk nog echt op gang komen.