Gierzwaluw

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

In broedtijd scherpe, gierende geluiden.

• Roep

Broeden

Broedt in mei en juni, heeft dan één legsel met 2-3 eieren. Is een koloniebroeder wanneer er voldoende aanbod van nestgelegenheid is. Ze hebben hun nest in gebouwen, onder dakgoot, achter regenpijp, dakkapel, dakpan, of in een gat in de muur en ook wel in neststenen. Broeddduur 18-22 dagen. De jongen trekken na het uitvliegen meestal snel weg.

Leefgebied

Voor hun nestgelegenheid zijn gierzwaluwen afhankelijk van beschikbaarheid van gebouwen met geschikte holtes. Ze jagen boven uiteenlopende habitats in dorpen en steden. Al het voedsel wordt gevangen in de lucht, ze zijn gespecialiseerd in het vangen van insecten in volle vlucht. Daarvoor zoeken ze meestal de luchtlagen op die op dat moment de meeste insecten bevatten, en dat kan best een flinke hoogte zijn.

Voedsel

Het voedsel bestaat uit vliegende insecten, zoals muggen, (zweef)vliegen en dag- en nachtvlinders. Voor hun jongen verzamelen ze tot wel enkele honderden insecten per keer in een voedselbal, die vervolgens aan de jongen wordt gevoerd.

Vogeltrek

Gierzwaluwen zijn lange-afstandstrekkers die de winter doorbrengen in het grote gebied tussen Mali en Congo. Deze vogels trekken in juli-augustus vanuit Nederland weg in zuidwestelijke tot zuidoostelijke richting. Half april-begin mei arriveren zij weer in ons land.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Van mei tot en met juli boven oude dorps- en stadskernen.

In Europa

De gierzwaluw komt in geheel Europa voor, hoewel de aantallen in noordelijker streken beduidend lager worden.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Wij ontsluiten informatie over het aanbrengen van kunstmatige nestgelegenheden om het tekort hieraan te helpen op te heffen. Hiervoor coördineren wij een netwerk van Stadsvogeladviseurs, die lokaal kunnen adviseren. Daarnaast brengen we maatregelen voor de gierzwaluw onder de aandacht van gemeentes, woningbouwcorporaties en bouwbedrijven. In de webshop van Vogelbescherming zijn kunstnesten voor gierzwaluwen te koop.

Wat kun jij doen

Het bieden van nestgelegenheid is de belangrijkste maatregel om gierzwaluwen te helpen. Voorzie bij nieuwbouw of renovatie standaard in nestgelegenheid. Plaats neststenen in groepjes met een onderlinge afstand van minimaal vijftig centimeter, bij voorkeur op een hoek of langs de kopse kant van een gebouw op het noorden of oosten. Neem contact op met een van onze Stadsvogeladviseurs voor wijkgerichte maatregelen.

Wil je je actief met de bescherming van gierzwaluwen bezighouden, dan kun je je aanmelden bij vereniging Gierzwaluw Bescherming Nederland.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland 
• Checklist Groen Bouwen
• Gierzwaluw Bescherming Nederland

Actuele berichten

• Gierzwaluwen: verbijsterende zomervogels
• Eerste gierzwaluwen gesignaleerd
• Lekker laten leggen
• Onbewoonde nestkast? Dit kun je doen

Downloads

• Gierzwaluw - artikel Vogelnieuws 2008-01 (pdf, 186 Kb)
• Factsheet stadsnatuur - Gierzwaluw (pdf, 401 Kb)
• Kennisdocument gierzwaluw (pdf, 3.18 Mb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van gierzwaluwen zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij als koloniebroeders elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast of afhankelijk van bebouwing of biotoop zijn. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In het kennisdocument voor de gierzwaluw vind je informatie over effectieve maatregelen om de nestplaatsen van de soort te beschermen.

Er zijn wettelijke eisen gesteld aan verblijfsvoorzieningen voor gebouwafhankelijke beschermde soorten, zoals de gierzwaluw. De wet bepaalt dat bij nieuwbouw en ingrijpende renovaties maatregelen worden genomen om deze soorten te faciliteren.

Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving