Topjaar voor velduilen

Zeg je veldmuis, dan zeg je velduil. Zijn er veel muizen, dan volgen de velduilen als vanzelf. En wat wil het toeval: dit jaar zijn er extreem veel veldmuizen, want de winter en het voorjaar waren gortdroog en dan fokken ze als konijnen. Um, als muizen. Sovon kopt dan ook prompt: ‘Broedinvasie van velduilen in Friesland’. Als u weet dat er de laatste jaren meestal zo’n 20 velduil-paartjes broeden in Nederland en dat het er dit seizoen al 60 zijn, dan rijst de vraag: waar komen al die velduilen ineens vandaan?

Om die vraag te beantwoorden moeten we de aard van de velduil nader onder de loep nemen. Velduilen zijn namelijk echte zwervers. Ze binden zich totaal niet aan een nestplaats, streek of zelfs land. Het enige dat ze van belang vinden is: zijn er veel veldmuizen (of andere soorten woelmuizen). Daar passen ze de keuze voor hun nestplaats dan op aan en ze broeden een volgend jaar rustig honderden kilometers verderop als er daar toevallig muizen zijn.

“De velduilen die we nu in Friesland zien kunnen echt overal vandaan komen”, beaamt Romke Kleefstra, Regiocoördinator Waddenzee & Fryslân bij Sovon. Hij is samen met hordes vrijwilligers en boeren al weken druk met het inventariseren en beschermen van de nesten en het ringen van de jongen. “In 2014 was er ook een veldmuizenuitbraak. Van de jonge velduilen die we toen ringden, hebben we terugmeldingen uit bijvoorbeeld Denemarken en Rusland.” Niet verrassend, want de grootste broedpopulaties in Europa bevinden zich in Scandinavië en Rusland.

Deze velduilen broeden waar de muizen zitten: in dit geval op het boerenland. En dat is niet zonder gevaar, want een belangrijke doodsoorzaak is maaien. Velduilen maken hun nest namelijk op de grond. Ze zijn er helemaal op aangepast en hebben zelfs de kleur van dood gras. Ze kunnen goed lopen en springen en maken met dat doel een soort tunneltjes in het hoge gras. De jongen beginnen als ze een dag of 12 zijn al rond te scharrelen en hoge sprieten met hun kopje opzij te duwen. De ouders vinden ze terug door hun bedelroep en voeren ze nog wel zo’n 50 dagen. Slik, ze hebben dus best lang een best groot stuk land nodig om volwassen te worden…

Gelukkig geeft de provincie Friesland de boeren met een broedende velduil op hun land een vergoeding als ze 100 x 100 meter gras rond het nest ongemaaid laten. En dat werkt goed. Romke: “De meeste boeren werken prima mee en sommigen laten zelfs meer gras rond het nest staan dan voorgeschreven is. Dat is alleen maar goed voor de uilen!”

Extra interessant dit jaar is dat Sovon en Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels een mannetje velduil gevangen en gezenderd hebben. Leuk detail: de zender-uil heet ook Romke! Hij gaat ons vast veel interessante informatie opleveren over zijn gedrag na het broedseizoen. Romke: “Trouwens: Sovon roept mensen die velduilen(nesten) zien nog steeds op om dit door te geven. Buiten Friesland worden ook in Groningen, Gelderland en Utrecht velduilen in boerenland gemeld.”

Foto bovenaan van Monique van Kootwijk (Fotogalerij).