Zeearend

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Hoog keffen, haast meeuwachtig.

• Roepend paar bij het nest

Broeden

Territoriaal, maar paren in voedselrijke gebieden kunnen verrassend dicht bij elkaar broeden. Heeft een baltsvlucht. Bouwt zeer groot nest dat vaak jarenlang gebruikt wordt in de kruin van een boom, in boomloze gebieden ook op de grond. Broedt van januari tot in mei (in Arctische gebieden). Eén legsel met meestal 2 eieren. Broedduur 38 dagen per ei, begint na eerste ei met broeden. Jongen vliegvlug na 70-90 dagen; worden nog zeker een maand gevoerd.

Leefgebied

Belangrijk is de combinatie van geschikte (grote, stevige) nestbomen op rustige plaatsen met vis- en watervogelrijke wetlands. Uiterwaarden met moerasbos, loofbossen bij grote meren, delta's met eilanden. In de winter in dezelfde gebieden, maar dan ook wel in grote heide- en hoogveengebieden of op uitgestrekte akkers. Kan op trek ook boven bossen en steden worden gezien.

Voedsel

Vooral vis die vlak onder de oppervlakte worden weggeplukt (zonder stootduik in het water, zoals bij visarend). Ook veel watervogels (eenden, koeten, jonge ganzen), maar minder vaak zoogdieren (haas). Daarnaast aas, vooral in winter als er ijs ligt. Lijken log en traag, maar kunnen als ze jagen verrassend snel en wendbaar zijn. Is in staat om een eend in vlucht te slaan en om andere vogels van vis te beroven. Leeft ook van visafval.

Vogeltrek

Volwassen vogels voornamelijk standvogel (behalve in uiterste noorden), maar vooral jonge vogels trekken en zwerven rond. Jonge zeearenden die in Nederland overwinteren, komen vaak uit Duitsland waar de populatie sterk is toegenomen.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Beste plekken om zeearenden te zien, zijn de Oostvaardersplassen, de oostelijke Randmeren, de Biesbosch en het Lauwersmeer.

In Europa

Broedt vooral in Noord- en Oost-Europa, zuidelijk tot in Turkije. Grootste populaties zijn te vinden in de Noorse fjorden, Noord-Zweden, Finland en Rusland. Sterk toegenomen in Duitsland (honderden paren) en Polen.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich in voor een adequate bescherming van Natura 2000-gebieden, onder meer via het netwerk van WetlandWachten. Ook pleit zij voor een zorgvuldige afweging van plaatsing van windmolenparken.

Wat kun jij doen

Windmolens en hoogspanningsleidingen kunnen een drukfactor vormen vanwege aanvaringsrisico’s. Een geval van vergiftiging wijst op een andere risicofactor. Een verdere uitbreiding over Nederland lijkt mogelijk, gezien de aanwezigheid van grote waterrijke gebieden.

Beheerders van voor zeearend geschikte natuurgebieden kunnen zorgen voor een ruim aanbod aan geschikte nestbomen, in rustige, voor publiek afgesloten delen. Natuurlijk waterpeil- en visstandsbeheer zijn gunstig voor zeearenden, net als de aanwezigheid van grote aantallen watervogels, zowel in als buiten de broedtijd. Deze kunnen worden aangetrokken door de aanwezigheid van grote oppervlakten ondiep, open water met een groot aanbod aan zaden van waterplanten.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Werkgroep Roofvogels Nederland

Actuele berichten

• Vogels profiteren van ‘Europa’
• 5 roofvogels van Nederland en wat je (mogelijk) nog niet wist
• Foto van de maand: zittende zeearend
• Getuige van een turbulent zeearenden-seizoen

Downloads

• Zeearend - artikel Vogelnieuws 2012-04 (pdf, 149 Kb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van zeearenden zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. In sommige provincies zijn nesten van zeearenden wel het gehele jaar beschermd, omdat zij jaar in jaar uit gebruik maken van hetzelfde nest. In andere provincies kan in specifieke gevallen op basis van een gedegen ecologische onderbouwing van jaarronde bescherming worden afgeweken. In weer andere provincies geldt de nestbescherming alleen gedurende het broedseizoen.

Verschillende natuurgebieden die door zeearenden worden gebruikt als foerageergebied zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Biesbosch, het Lauwersmeer en de Oostvaardersplassen. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving