Kerkuil

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Spookachtige krijs en geblaas, op het nest en in vlucht.

• Roep
• Op en rond nest

Broeden

Broedperiode vanaf februari tot soms ver in het najaar. Zowel het aantal eieren per nest als het aantal broedsels hangt nauw samen met de veldmuizenstand. In veldmuizenrijke jaren kunnen legsels voorkomen tot 12 eieren. Daarna kan een tweede broedsel volgen, soms nog een derde. In tijden van voedselschaarste beginnen kerkuilen niet eens aan een nest. Gemiddeld bestaat een legsel uit 4-7 eieren. Broedt in ons land veelal in speciale nestkasten, heel incidenteel in boomholten. Jongen komen niet gelijktijdig uit het ei.

Leefgebied

Halfopen tot open cultuurlandschappen met allerlei landschapselementen die voor afwisseling zorgen. In bossen of zeer bosrijke gebieden kom je de kerkuil zelden tegen. De kerkuil gaat vanuit z’n roest- of nestplaats jagen in het open veld, het liefst daar waar gras- en bouwland worden afgewisseld met kruidenrijke akkerranden, houtwallen, heggen of bosjes. Ook ruig begroeide, slecht onderhouden graslandgebieden, braakliggende akkers, ruige grasstroken en wegbermen worden als jachtterrein benut.

Voedsel

Hoofdzakelijk veldmuizen, ook spitsmuizen en woelmuizen. Vogels, amfibieën en allerlei ongewervelde diertjes maken slechts ongeveer 2% van het voedsel uit. Jaagt in langzame zoekvlucht met ondiepe vleugelslagen laag boven het land. Ook vanaf lage zitposten.

Vogeltrek

Volwassen kerkuilen blijven gewoonlijk het gehele jaar in de naaste omgeving van de broedplaats. Tijdens strenge winters en perioden met weinig voedsel gaan kerkuilen noodgedwongen zwerven. Jonge kerkuilen zwerven uit, meestal tot enkele tientallen kilometers ver weg en incidenteel veel verder.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Wanneer er jongen zijn, begint de kerkuil al vroeg in de schemering met jagen. Dan maak je de beste kans de vogel nog waar te nemen.

In Europa

Komt in grote delen van Europa voor, grootste aantallen in het westen en zuidwesten. Ontbreekt in het noordelijke en noordoostelijke deel van Europa en is in Denemarken al schaars. Komt als cultuurvolger voor bij boerderijen en dergelijke, in Zuid-Europa en Schotland ook broedend in holen van rotsen en vooral in Engeland ook in boomholten.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland, vrijwilligers, onderzoekers, bewoners bij broedplaatsen, Vogelbescherming Nederland, de overheid en sponsors, zij allen hebben een stevig fundament gelegd voor de kerkuilenbescherming in ons land.
Via de stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland weet deze cultuurvogel zich verzekerd van de noodzakelijke aandacht. Want de kerkuil blijft kwetsbaar. Onder meer het aantal slachtoffers onder kerkuilen door het verkeer baart zorgen. Daarnaast vereisen de natuurlijke waarden van het agrarisch land continue aandacht, alsmede het onderhoud aan nestkasten.

Wat kun jij doen

Wie buiten woont in een (half)open cultuurlandschap, kan overwegen nestgelegenheid te plaatsen en biotoopmaatregelen te nemen voor de veldmuis. Raadpleeg daarvoor de experts van de Stichting Kerkuilenwerkgroep Nederland.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Kerkuilwerkgroep

Actuele berichten

• Een fee om te zien, een ballerina in de lucht
• ‘De kerkuil is puntgaaf’
• 34 kuikens vlogen uit in 17e seizoen Beleef de Lente
• 6 uitzonderlijke uilen

Downloads

• Erfvogels in beeld 2014 (pdf, 2.77 Mb)
• Kennisdocument kerkuil (pdf, 2.79 Mb)
• Kerkuil de boer op (pdf, 4.59 Mb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kerkuilen zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast of afhankelijk van bebouwing of biotoop zijn. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In het kennisdocument voor de kerkuil vind je informatie over effectieve maatregelen om de nestplaatsen van de soort te beschermen.

Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving