Waddenliefhebbers opgelet!

Hoofd leeg gewaaid, lijf comfortabel moe gelopen en uitzicht op koffie of bier. Het waddenstrand is zo heerlijk, er is geen fijnere plek op aarde. Af en toe vliegen er vogels op, prachtig. Hoe erg is dat eigenlijk voor ze? Komen ze weer terug en gaan ze vrolijk verder met wat ze deden? Dat denken de meeste mensen wel, maar zo makkelijk ligt het helaas niet.

Denk voor het vergelijk maar aan een olympisch sporter, hoe iedere gram wordt afgewogen, iedere beweging geperfectioneerd om toch maar die ongelooflijke prestatie neer te kunnen zetten. En bedenk dan wat er gebeurt als hij of zij de week voor de Spelen ieder uur wordt gestoord tijdens het slapen, of maar één maaltijd per dag krijgt.

Zo is het voor vogels die het Waddengebied gebruiken als tussenstop tijdens de najaarstrek. Waar ze uitrusten en eten om zich voor te bereiden op die meer dan olympische krachtsinspanning van het vliegen naar Afrika. Om dat te kunnen, moeten ze zoveel eten dat ze soms wel twee keer zo zwaar worden, zoals bijvoorbeeld de kanoet.

Omdat veel soorten steltlopers (rosse grutto’s, kluten, scholeksters enzovoort) voor dit bijtanken afhankelijk zijn van het Waddengebied, is het zelfs tot UNESCO Werelderfgoed benoemd!

Als vogels gestoord worden bij het eten of bij het slapen, krijgen ze in eerste instantie een stoot adrenaline in hun lijf. Ze zijn alert, staan klaar voor actie en hun hartslag schiet omhoog. Ze schatten het gevaar in en lopen of vliegen weg als het nodig is. Op zich allemaal geen ramp, behalve als dit vaker gebeurt. Dan gaat het ze namelijk energie kosten, meer dan wat ze kunnen aanvullen, want ze moeten al zo veel reserves opbouwen voor die bovenmenselijke vliegprestatie.

Uit onderzoek blijkt dat rustende vogels in het Nederlandse Waddengebied tot wel 1,27 keer per uur (!) opvliegen door verstoring, waardoor hun energiebehoefte toeneemt. De helft hiervan komt voor rekening van menselijke verstoring. Dit kan leiden tot een slechtere conditie en dus tot een slechtere kans op overleven of voortplanten…

Een ander probleem van regelmatige verstoring, is dat vogels die plaats op een gegeven moment gaan vermijden. Dat is dus eigenlijk verlies van hun leefgebied.

Zo zijn de zogenaamde hoogwatervluchtplaatsen op de Waddeneilanden en langs de kust van Groningen en Friesland onmisbaar voor wadvogels, maar schaars. Wat dat zijn? Precies wat er staat: een plaats waar ze heen kunnen vluchten als het hoog water is. Als het laag water is vallen de wadplaten namelijk droog en zoeken ze schelpdieren, pieren en kleine krabbetjes. Maar als het vloed wordt en het zeewater stijgt, lopen die wadden weer onder en moeten vogels uitwijken naar hoger gelegen gedeelten: de hoogwatervluchtplaatsen. Ze kunnen dan geen voedsel zoeken en benutten de tijd met slapen.

Maar juist op die weinige hoogwatervluchtplaatsen worden de vogels vaak gestoord door allerhande strandrecreanten. Bijna altijd per ongeluk natuurlijk. Vaak weten mensen niet eens dat ze iets ergs aan het doen zijn, maar laten heel gelukkig hun hoofd leegwaaien. Om níet ieder uur verstoord te worden, zouden vogels deze gebieden het liefst mijden. Soms kunnen ze uitwijken, maar vaak is die keus er niet. En beter een slecht leefgebied dan geen leefgebied, maar eigenlijk kunnen ze de energie niet missen en heeft dit grote gevolgen voor hun conditie en overlevingskans.

Voor broedende vogels in hun broedgebieden, geldt natuurlijk hetzelfde als voor vogels die aan het opvetten zijn voor de trek: ze moeten alles op alles zetten om die jongen groot te krijgen en ook zij kunnen de energie niet missen. Soorten die op het strand broeden zijn helemaal gevoelig voor verstoring, zoals het filmpje van de bontbekplevier hieronder duidelijk maakt.

Wat u kunt doen om verstoring te voorkomen? Kijk om u heen. Ziet u vogels opvliegen? Loop dan niet door, maar doe een stap terug en loop er met een boog omheen. En, negeer informatieborden niet, maar lees ze. De terreinbeheerders leggen erop uit wat belangrijk is in het gebied en wat de regels zijn. Volg deze regels! Een kleine moeite toch, nu u weet wat het voor de vogels betekent waar u zo van geniet?