Oostvaardersplassen: vogels zijn leidend

Op verzoek van de provincie Flevoland heeft een commissie onder leiding van voormalige staatssecretaris Van Geel vorige maand een advies uitgebracht over het beheer van de Oostvaardersplassen. Hiervoor sprak de commissie onder andere met veertig organisaties, waaronder Vogelbescherming.

Vogelbescherming ziet meerdere van de door haar bepleitte maatregelen en uitgangspunten terug in het advies. Zo erkent de commissie dat bij het beheer de vogels leidend moeten zijn, want daarvoor heeft het gebied ook de Europese Natura 2000-status gekregen. De Oostvaardersplassen zijn vooral belangrijk voor moerasvogels zoals blauwe en bruine kiekendief, lepelaar, roerdomp en zeearend.

Het gaat met veel vogelsoorten in de Oostvaardersplassen niet goed. Dat komt vooral door de afwezigheid van dynamiek in het moerasgedeelte. De commissie pleit voor een gefaseerde en goed gereguleerde ‘reset’ van het moerasdeel. Dat betekent dat delen van het moeras een tijdje droog worden gelegd, zodat er nieuwe moerasontwikkeling op gang kan komen. Daarbij wijst de commissie erop dat de grote grazers tijdens die fase dan niet in het moerasgedeelte de plantengroei moeten wegvreten.

Verder stelt de commissie voor om 500 hectare van het droge gedeelte waar zich nu veel grote grazers bevinden te vernatten, zodat ook dit geschikt wordt voor moerasvogels.

Veel aandacht is er in het advies voor de grote grazers, zowel voor het dierenwelzijnsaspect als de invloed van de grote hoeveelheid grazers op de kwaliteit van het droge deel van het gebied. Terecht geeft het rapport aan dat de grote begrazingdruk negatief uitwerkt op vogels die horen bij ruigte en struiken.

De commissie pleit voor minder grote grazers, vooral minder paarden en edelherten en meer landschapselementen waar deze dieren kunnen schuilen en die goed zijn voor verschillende vogelsoorten.

Grote misser is dat Van Geel er niet voor pleit om het oude plan voor een verbinding tussen de Oostvaardersplassen en het Horsterwold in ere te herstellen. Dit baanbrekende plan waarbij grazers maar ook allerlei kleinere dieren zich kunnen verplaatsen tussen de gebieden, sneuvelde onder het kabinet Rutte 1, door de toenmalige staatsecretaris Bleker. Het aanleggen van zo’n zone zou niet alleen goed zijn voor de grazers, maar ook bijdragen aan het herstel van de Nederlandse natuur.

De commissie lijkt zijn vingers niet te willen branden aan de uitbreiding van Lelystad Airport. De kans dat dit vliegveld negatieve invloed zal hebben op vogels uit de Oostvaardersplassen is groot, onder andere voor ganzen en kiekendieven die rond het vliegveld foerageren of langs het vliegveld vliegen op weg naar gebieden om voedsel te zoeken. De commissie had in de ogen van Vogelbescherming moeten aangeven dat uitbreiding van het vliegveld ondergeschikt is aan de natuur van de Oostvaardersplassen.

De commissie-Van Geel pleit voor meer recreatieve mogelijkheden om de natuur van de Oostvaardersplassen te beleven. Vogelbescherming ziet ook dat zoiets bijdraagt aan draagvlak en meer mensen de kans geeft te genieten van unieke natuur. Maar zorgvuldigheid is hier het sleutelwoord, anders bestaat het gevaar dat extra recreatie heel slecht uitpakt voor de vogels.