Nu te zien: de toendrarietgans

Op Texel ben ik gezegend met heel wat soorten ganzen die het eiland bezoeken. Met de zeldzaamheden erbij heb ik inmiddels elf soorten gezien. Ganzen horen er bij en met hun geluiden en massaliteit geven ze nog meer kleur aan de Wadden. Rotganzen, die kleine zeegansjes zo kenmerkend voor de eilanden, die zijn mijn favorieten.

Een grote zwak heb ik ook voor de toendrarietgans. Een bedaarde gans die er ineens is in oktober. Het bedaarde zit hem, behalve dat ze meestal rustig lopen te foerageren, ook in het geluid. Ze zijn stiller dan andere ganzen – ook in vlucht – en de geluiden die ze maken zijn aangenaam om te horen. Niet dat gebral van grauwe ganzen dat iedereen wel kent en bepaald niet bijdraagt aan hun toch al geringe populariteit. Nee, de roep van de toendrarietgans is sonoor en klinkt als een fagot. Het prachtige, donkerbruin met grijs gekleurde en subtiel met witte lijntjes getekende verenkleed, gaat vooral bij donker winterweer volledig op in zwart akkerland. De worteloranje poten onderscheidt hem van de kleine rietgans, net als met oranjegeel-zwarte snavel. Op afstand valt vooral de donkere hals, kop en snavel op.

De toendrarietgans is een echte akkergans. Als enige Waddeneiland heeft Texel veel bouwland, dus vanaf oktober kijk ik naar hem uit. Met duizenden zitten ze op vooral akkers met oogstresten, van vooral bieten, maar ook wortelen, maïs en aardappelen. Ze zorgen daarom nauwelijks voor landbouwschade.

In de groepen overwinterende toendrarietganzen kun je de families onderscheiden, want die blijven steeds bij elkaar, tot het voorjaar. Aan het einde van de dag vliegen toendrarietganzen massaal naar de slaapplaats, dat uit open water bestaat. Op Texel slapen ze in de Slufter, elders op vennen en in grote meren. De slaaptrek is een geweldig spektakel, dat gepaard gaat met een flink kabaal als ze met duizenden tegelijk overvliegen. In de ochtendschemer vliegen ze weer terug naar de voedselgebieden, die soms tientallen kilometers ver van de slaapplaats vliegen.

Om toendrarietganzen te zien moet je niet te lang wachten, want al in februari verlaten ze ons land. Dan schuiven ze op naar het oosten, om uiteindelijk in de toendra’s van Siberië te gaan broeden, waar verreweg de meeste broeden.