Nu te zien: de spreeuw

Afgelopen week zat ik op de boot van Texel naar Den Helder. De zon was nog maar tien minuten op. Door de kijker richtte ik mijn blik op de Mokbaai, want vogels als eiders, grote sterns, lepelaars en kleine zilverreigers zijn eigenlijk niet te missen. De meeste indruk echter maakte de enorme wolken spreeuwen, die met tienduizenden tegelijk hun slaapplaats verlieten.

Tellen kun je ze niet, zoveel – maar schatten wel door de groepen per 1000 af te passen. Minstens 35.000 exemplaren rolden over het oude land van Texel noordwaarts, een prachtgezicht. Om een dag te beginnen die in het teken staat van voedsel zoeken. ’s Avonds zullen deze spreeuwen weer terugkeren naar deze traditionele slaapplaats die al jaren in gebruik is door spreeuwen.

Voor wie er een beetje op let: het valt op dat het aantal spreeuwen nu snel groeit, je ziet op steeds meer plaatsen grote groepen rondvliegen. Is dat niet wat vroeg voor najaarstrek? Nu is het begrip najaarstrek heel ruim, want veel vogels trekken al weg uit de broedgebieden zodra het broedseizoen voorbij is. Bij spreeuwen is echter sprake van opvallende zomertrek. Die begint al vroeg na het uitvliegen van de jongen van het eerste broedsel (eind mei) en duurt tot half augustus. De jonge spreeuwen trekken dan ook vaak naar het noorden en noordwesten en kunnen uit Noord-, West- en Oost-Europa komen.

Spreeuwen foerageren nu massaal in gemaaide graslanden, waar ze vooral wormen en insectenlarven als emelten eten. De jonge vogels zijn heel duidelijk van de volwassen vogels te onderscheiden en vormen de hoofdmoot van de groepen. De jongen zijn nu in juveniel kleed en zijn helemaal bruin. Ze ruien de komende weken naar het eerste winterkleed, waarbij ze alle veren ruien, ook de vleugel- en staartpennen. Veel jonge spreeuwen zie je dan in het opvallende overgangskleed, vaak met een fraai schortje voor. Als ze helemaal klaar zijn met de rui, in september, zijn nauwelijks meer te onderscheiden van de volwassen vogels.

De volwassen vogels raken hun zomerkleed nu ook snel kwijt en veranderen van glimmend, “vetzwart” gekleurde, in rijk met wit bestippelde vogels. Hiermee gaan ze de winter in. De snavel verkleurt ook van geel naar zwart. In de nawinter kleurt de snavel weer geel. De witte stippels slijten van de veren en het voorjaarskleed komt dan tevoorschijn.

Als over een paar weken de bessen van vele soorten rijp zijn, zoals die van de vlier, dan zullen spreeuwen daar massaal op duiken. En begint ook de echte najaarstrek van de spreeuw, een van de meest spectaculaire trekverschijnselen in ons land. De piek daarvan is in oktober en november.