Niet lullen, maar aanpoten

‘Aanpoten’ dat is wat ze letterlijk en figuurlijk doen. Twee keer per jaar planten zanger Ruben Hein en filmer-fotograaf Ruurd Jelle van der Leij in drie dagen tijd duizenden struiken aan op land van particulieren. ‘Aanpoten’ heet hun onderneming-zonder-winstoogmerk. Het startkapitaal kwam van de vinyl OCEANS van Ruben Hein: een gedeelte van de opbrengst reserveerde hij voor natuurherstel. Inmiddels loopt er ook een crowdfundingsactie waarvan de teller op 58.000 euro staat.

Vogelaar Hein liep al een tijdje rond met het plan om bomen te planten, maar het proces verliep moeizaam. Hij ontmoette Ruurd Jelle van der Leij (filmer van onder andere WAD en Grutto!), die net een stuk grasland in Friesland had gekocht en binnen drie maanden omtoverde tot een natuurparadijs. Kortgemaaid gras veranderde in een glooiend kruidenrijk grasland met meanderend water. De ijsvogel verscheen, de boomvalk, raaf, witgatje, bokje en meer dan honderd andere soorten vogels. Ook boomkikkers vestigden zich er binnen een paar maanden en zelfs de otter weet het natuurgebiedje in Oldeholtpade inmiddels te vinden.

Van der Leij plantte 300 struiken op de grens met de naastgelegen ijsbaan en nog eens 300 over het land verspreid. Ruben Hein merkte hoe makkelijk dat was gedaan. Struiken zijn bovendien goedkoper dan bomen, realiseerde hij zich. En er is minder ruimte voor nodig. Daarnaast hoorde hij dat meerdere mensen zich bij Van der Leij hadden gemeld die óók wel meer natuur op hun terrein wilden. Hein: “Zo kwamen we op het idee om een platform te beginnen. We hebben een website opgericht met een go fund-knop en in december 2022 de eerste ‘aanpoot-dagen’ gehouden.”

In maart hielden de mannen een tweede ronde. Ze nemen er allebei drie dagen vrij voor en rijden met een gesponsorde, elektrische bus door het land. Ze komen langs zo’n twintig adressen om struiken te poten en vragen de eigenaren om van tevoren zoveel mogelijk gaten te maken. Terwijl ze pas een half jaar geleden zijn gestart, plantten Ruben en Ruurd al 5.000 struiken aan. Per jaar denken ze er zo’n 10.000 te kunnen doen.

Voor Ruben Hein komt de actie voort uit een soort ‘branie’, vertelt hij. “Dat gelul de hele tijd, daar zijn we klaar mee. Er moeten structureel dingen veranderen, en daar is niet super veel tijd voor. Wij dachten: gaan jullie maar lullen, wij gaan aan de slag.”

Iedere landeigenaar krijgt 250 struiken, waarvan Hein en Van der Leij de eerste vijftig helpen in de grond zetten. Het gaat om een mix van tien soorten struiken, allemaal inheems, zoals meidoorn, sleedoorn, lijsterbes en Gelderse roos. Hein:  “Eén enkele inheemse struik trekt gemiddeld honderd soorten aan, insecten en vogels. Dat is een boost voor de biodiversiteit, en dat is wat Nederland nodig heeft. De bijen- en vlinderstand is enorm gedaald, terwijl insecten voedsel zijn voor vogels. Vogels vinden beschutting in de struiken, kunnen er nesten in bouwen en de vruchten die eraan groeien zijn óók voedsel voor vogels.”

Er staan inmiddels 180 adressen op de wachtlijst. De mannen beoordelen de aanvragen van tevoren op geschiktheid. Hein: “We mikken op mensen met grond groter dan een halve hectare. Maar als iemand al praktisch in een natuurgebied woont, is het daar niet nodig om nog bij te planten. En soms past het niet in het landschap om er een heg in te knallen. Ook helpen we geen commerciële partijen zoals campings, die kunnen het zelf wel regelen. Maar een boer die een voedselbos wil beginnen, dat is wel een interessante plek.”

Volgens Ruben is de impact van het aanpoten van een paar duizend struiken per jaar een druppel op een gloeiende plaat, “maar we laten hiermee zien dat je met kleine ingrepen relatief veel kunt bereiken”. Ruurd:  “Van de heggenstructuren is in Nederland 225.000 kilometer weggehaald. Dat willen we weer aanvullen. We geloven er heilig in dat we het landschap mooier maken.”