Navigatie overslaan
Grote karekiet / Shutterstock Alle berichten
Grote karekiet / Shutterstock Ruud van Beusekom

Door Ruud van Beusekom
Vogelbescherming Nederland

Meer grote karekieten in Nederland

Geplaatst op 1 januari 2024

De grote karekiet, een van de zeldzaamste broedvogels van Nederland, had in 2023 een goed jaar. De aantallen broedparen in de belangrijkste broedgebieden zijn wat gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Ook buiten die ‘bolwerken’ vestigden zich meer grote karekieten. Hiermee zet de trend van een licht herstel van de populatie van deze Rode Lijst-soort door. Dit komt voor een belangrijk deel op conto van het ‘Beschermingsproject Grote Karekiet’, dat Vogelbescherming uitvoert met vele partners en dankzij ruimhartige financiële steun van leden en fondsen. Vasthoudendheid loont als het om natuurbescherming gaat.

De grote karekiet staat al lang op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels. Om de achteruitgang van de populatie te stoppen én te keren coördineert Vogelbescherming sinds 2015 een beschermingsproject voor deze soort. Daarvoor wordt het leefgebied verbeterd, het draagvlak voor herstel van moeras en rietkragen vergroot en onderzocht of de genomen beschermingsmaatregelen werken. Het beschermingswerk startte in 2016 in twee kerngebieden voor de soort: de Noordelijke Randmeren en Oostelijke Vechtplassen. De populaties in deze kerngebieden moeten de basis vormen voor groei en herstel van de populatie van de grote karekiet daarbuiten.

grote karekiet / Shutterstock Met Beschermingsproject grote karekiet wordt het leefgebied voor deze soort verbeterd, het draagvlak voor herstel van moeras en rietkragen vergroot en onderzocht of de genomen beschermingsmaatregelen werken. grote karekiet / Shutterstock

Toename grote karekiet 10 procent

Het aantal territoria van de grote karekiet in Nederland is in 2023 minimaal 10 procent toegenomen ten opzichte van 2022, waarmee de licht stijgende trend van de laatste jaren zich voortzet. In de kerngebieden waren meer dan 70 territoriale mannetjes aanwezig. Buiten de kerngebieden waren, verspreid door heel Nederland, ongeveer 40-50 zingende mannetjes langer dan een week op een bepaalde locatie aanwezig. Vaak betrof het hier echter ongepaarde mannetjes die weer vertrokken.

Het aantal werkelijke broedparen in de rest van Nederland bedraagt daarom veel minder dan 40-50. Het aantal territoria in 2023 in heel Nederland wordt geschat op 100-130; in 2022 waren dat er 95-110 (bron: Sovon Vogelonderzoek Nederland).

Het broedsucces van de grote karekiet wisselt van jaar tot jaar, maar was in 2023 redelijk goed met 2 tot 3 uitgevlogen jongen per nest. Predatie van eieren en jongen, door bijvoorbeeld ratten, is de oorzaak van de meeste mislukte broedpogingen. In 2023 echter hielden ook stormen flink huis. Zoals de zomerstorm Poly, die complete rietkragen platsloeg.

Riet komt plat te liggen tijdens storm Poly op 5 juli 2023 / S. Deuzeman, Ketelmeer 2023 Tijdens de storm Poly van 5 juli 2023 kwam op veel plekken het riet plat te liggen. Overjarige stengels braken af en hoopten zich op / Foto S. Deuzeman, Ketelmeer 2023 Riet komt plat te liggen tijdens storm Poly op 5 juli 2023 / S. Deuzeman, Ketelmeer 2023

De positieve populatietrend van de afgelopen jaren zet dus door in 2023 (figuur 1). Als deze gemiddelde groei zo doorgaat, kan de populatie-omvang rond 2030 ca. 100 paar in de kerngebieden bedragen, waarmee het door Vogelbescherming gewenste landelijke doel van 130 paar bereikt zou worden.

 

Aantalsontwikkeling (index, 2007 = 100) van de grote karekiet in 2007-2023 in de Oostelijke Vechtplassen (VP) en Noordelijke Randmeren (RM) / Jan van der Winden Figuur 1. Aantalsontwikkeling (index, 2007 = 100) van de grote karekiet in 2007-2023 in de Oostelijke Vechtplassen (VP) en Noordelijke Randmeren (RM). Aantallen betreffen grote karekietenterritoria rond eind mei/begin juni. Bron: Sovon Vogelonderzoek Nederland en Vogelbescherming Nederland. Aantalsontwikkeling (index, 2007 = 100) van de grote karekiet in 2007-2023 in de Oostelijke Vechtplassen (VP) en Noordelijke Randmeren (RM) / Jan van der Winden

Karekieten zijn plaatstrouw

De onderzoekers hebben tientallen volwassen grote karekieten voorzien van een kleurring met een unieke code, waardoor deze vogels individueel herkenbaar zijn met behulp van camera’s of telescopen. Van deze vogels werd een deel weer teruggezien. In de regel keerden de karekieten terug naar dezelfde rietkraag of binnen een straal van 10 kilometer ervan.

Dit bevestigt resultaten van eerder onderzoek dat volwassen grote karekieten zeer plaatstrouw zijn. Vele honderden jonge grote karekieten zijn op het nest geringd met een aluminium ring. Idee hierachter is om uit te zoeken waar deze vogels zich vestigen als ze zelf gaan broeden. Vier vogels die vóór 2023 waren geringd werden weer teruggevonden, als broedvogel in de buurt van hun geboorteplek, deze bleven hun geboorteregio dus trouw.

Bescherming van rietkragen

Een belangrijke, effectieve maatregel om het leefgebied van de grote karekiet – stevige rietkragen aan open water, het zogenoemde ‘stromingsriet’ – te herstellen, is het aanbrengen van rasters van gaas, die op steeds meer locaties worden geplaatst. Er is de laatste jaren veel mee geëxperimenteerd en het helpt. Hiermee wordt voorkomen dat vooral de sterk toegenomen grauwe ganzen en andere watervogels de rietkragen teveel aanvreten. 

Beschermde rietkraag met informatiebord over het grote karekietenproject in Loosdrechtse Plassen /  J. van der Winden, juni 2022 Beschermde rietkraag met informatiebord over het grote karekietenproject. Loosdrechtse Plassen / J. van der Winden, juni 2022. Beschermde rietkraag met informatiebord over het grote karekietenproject in Loosdrechtse Plassen / J. van der Winden, juni 2022

Een flink deel (zo’n 60 procent) van de karekieten broedt nu in die afgeschermde rietkragen (figuur 2). Plaatsen van rasters kan binnen twee tot drie jaar tot vestiging van grote karekieten leiden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Nuldernauw waar flink wat rasters zijn geplaatst. In 2024 worden op nog meer plaatsen rasters geplaatst bij rietkragen die geschikt zijn voor grote karekieten, omdat steeds meer beheerders enthousiast worden voor de bescherming van deze boeiende vogel.

Aantallen territoria van grote karekieten in 2023 per gebied, in beschermde rietkragen (met anti-vraat raster) en onbeschermde rietkragen / Jan van der Winden Figuur 2. Aantallen territoria van grote karekieten in 2023 per gebied, in beschermde rietkragen (met anti-vraat raster) en onbeschermde rietkragen. Aantallen territoria van grote karekieten in 2023 per gebied, in beschermde rietkragen (met anti-vraat raster) en onbeschermde rietkragen / Jan van der Winden

Rapport en meer informatie Beschermingsproject grote karekiet 2023

Rapport ‘Beschermingsproject grote karekiet 2023’ opgesteld door Jan van der Winden & Symen Deuzeman.

Het Beschermingsproject grote karekiet kwam ruimschoots aan bod in de radio-uitzending van 9 juli 2023 van Vroege Vogels.

Het Beschermingsproject grote karekiet wordt mede mogelijk gemaakt door donaties van leden van Vogelbescherming Nederland, Vogelwerkgroep Utrecht en dankzij financiële bijdragen van Ars Donandi + Tringa fonds en het Prins Bernard Cultuur Fonds, Stichting Zabawas en de J.E. Jurriaanse Stichting.

Help mee vogels beschermen

Vogels zijn er overal en altijd: alledaags en fascinerend, spannend en ontroerend tegelijk. Wij kunnen ons een wereld zonder vogels niet voorstellen. Help mee vogels beschermen en ontvang ook nog eens ons magazine Vogels.

Word lid

Online vogelgids

Ontdek meer dan driehonderd vogelsoorten in één online vogelgids met: vogelgeluiden, tekeningen, foto's, vogelaantallen en meer. In de online vogelgids van Vogelbescherming vind je vogels die in Nederland voorkomen.  

naar de vogelgids