Beschermingsproject grote karekiet

De grote karekiet is van oudsher een broedvogel van moerasgebieden. Aan het begin van de vorige eeuw waren er in Nederland waarschijnlijk duizenden broedparen. Maar vanaf de jaren vijftig is sprake van een afname en rond 1975 is de populatie geslonken tot 1200-1600 paar. Daarna ging het snel achteruit. In 2013 waren er nog maar 120-150 broedparen over.

Uit onderzoek bleek de voornaamste reden voor de achteruitgang te liggen in de afname van geschikt broedhabitat. Grote karekieten hebben stevig stromings- of waterriet nodig, dat sterk genoeg is om de nesten van deze relatief zware vogel te dragen. Vooral vraat door watervogels leidde ertoe dat dit stevige riet steeds zeldzamer werd. Deze kennis vormde de basis voor het beschermings- en onderzoekprogramma van Vogelbescherming Nederland.

Het onderzoek, uitgevoerd door Jan van der Winden, is inmiddels gepubliceerd in een overzichtelijk rapport.

In 2022 werd een update gepubliceerd.

Ons Actieplan Grote Karekiet richt zich primair op herstel van het broedhabitat. Daarmee begonnen we in 2015 op de plekken waar de soort nog in redelijke aantallen voorkwam: de Oostelijke Vechtplassen en de noordelijke Randmeren. We verwijderden opschietende bomen en struiken en beschermden het riet met gaas tegen gulzige ganzen en andere grazers. Zo kon het riet zich herstellen en uitgroeien tot het sterke stromingsriet dat de grote karekiet nodig heeft.

Intussen lijkt zenderonderzoek erop te wijzen dat de problemen van de grote karekiet zich toch vooral in de Nederlandse broedgebieden bevinden. De gezenderde vogels weten namelijk uit verschillende West-Afrikaanse overwinteringsgebieden weer naar ons land terug te keren.

In beide gebieden lijkt er voor het eerst sinds decennia geen verdere achteruitgang plaats te vinden. Een heel mooi resultaat.

Het herstel van het broedgebied is dan ook indrukwekkend:

• Sinds 2016 zijn in de Vechtplassen op ruim 75 plekken rietkragen beschermd tegen ganzenvraat. Met steun van de provincie Noord-Holland werd hier bijna 10 kilometer raster geplaatst. In de Randmeren gaat het om ongeveer 60 locaties met bijna 4,5 kilometer raster.
• Het riet achter de rasters loopt met een snelheid van maar liefst 1,5 tot 2 meter per jaar uit. We plaatsten de rasters in de loop der jaren steeds verder in het water, zodat de rietkragen zich gestaag verbreden.
• Maar liefst 35% van de landelijke karkietenpopulatie broedt inmiddels op beschermde plekken.

Bovendien heeft het project een vliegwielfunctie gehad. Andere partijen hebben het actieplan omarmd. In Loosdrecht is het beschermingswerk inmiddels overgenomen door de Provincie Noord-Holland en in de Randmeren zijn aanvullende maatregelen genomen door Rijkswaterstaat, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de Gemeente Dronten. We zijn blij dat het initiatief van Vogelbescherming zó breed wordt opgepakt.

Geïnspireerd door dit succes willen we het project nu uitbreiden door vergelijkbare projecten te starten in andere kansrijke Nederlandse wetlands.

Meer weten over project Oostelijke Vechtplassen

• Knelpunten op de locaties
• Maatregelen op de locaties
• Verspreidingskaarten
• Maatregelen voor herstel rietkragen

Meer weten over project Noordelijke Randmeren

• Herstel rietkragen voor de grote karekiet in de Noordelijke Randmeren
• Noodplan grote karekiet in de Noordelijke Randmeren

Om de grote karekiet meer overlevingskansen te geven, werkt Vogelbescherming samen met het Lowland Ecology Network, Sovon, de Werkgroep Grote karekiet Loosdrecht, de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Lund (Zweden). Vele organisaties helpen mee: zoals het Recreatieschap Midden-Nederland, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Gemeente Dronten, Waterschap Vallei en Veluwe, Waternet en particuliere eigenaren in Loosdrecht. Dankzij financiële bijdragen van de leden van Vogelbescherming, het Prins Bernard Cultuur Fonds, Stichting Zabawas, Ars Donandi + Tringa fonds en Vogelwerkgroep Utrecht kan Vogelbescherming opkomen voor de grote karekiet in Nederland. Hartelijk dank!

Het Prins Bernard Cultuurfonds beheert ruim 350 cultuurfondsen op naam. Dit project is mede mogelijk gemaakt dankzij het Barbara Eveline Keuning Fonds, het Scheltema-Breet Natuurfonds, het Paul van Hoorn Fonds en het Bruinvis Meijer Fonds.

• De ecologie van de grote karekiet ontrafeld: flinke stappen op weg naar bescherming
• Acht grote karekieten brengen schat aan informatie mee uit Afrika
• Zonder waterriet redt de grote karekiet het niet
• Grote karekiet: leefgebied in Loosdrecht onder druk
• Rapport broedsucces grote karekiet en herstel rietkragen in Randmeren en Vechtplassen in 2020
• Rapport beschermingsproject grote karekiet 2022