Liever dronen dan lopen

Drones bestaan in verschillende soorten en maten. Er zijn ‘vliegtuigmodellen’ en de veel bekendere helikoptertjes met vier rotors, die zowel door consumenten als professionals worden gebruikt. “Voor ons onderzoek aan de grote sterns op Griend gebruiken we al sinds 2016 drones”, vertelt Laura Govers, onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen en aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op Texel . “Maar voor dat onderzoek bestaan nog steeds geen richtlijnen. Welk model werkt het best? Welke afstand moet je bewaren tot welke vogelsoorten? En hoe betrouwbaar zijn de tellingen? Allemaal vragen waar nog geen helder antwoord op is gevonden.”

In een eerste vergelijkend veldonderzoek, in het broedseizoen van 2020 in verschillende kolonies rond de Waddenzee, keken Govers en collega-onderzoekers van The Fieldwork Company naar de verschillen tussen lopende vogeltellers en de twee modellen drones. Govers: “De belangrijkste uitkomst was dat een lopende onderzoeker in de kolonie veel meer verstoring veroorzaakt dan om het even welke drone.”
Van de twee modellen drones veroorzaakten de vliegtuigjes meer verstoring dan de helikoptertjes. Govers vermoedt dat die vliegtuigjes wat meer op een roofvogel lijken. Van de verschillende koloniebroeders waren met name kluten gevoeliger voor verstoring door de drone. Ook sterns en zilver- en kleine mantelmeeuwen reageerden sterk op de drone. Kokmeeuwen en lepelaars lieten zich het minst verstoren.

In het broedseizoen van ’21 keken de onderzoekers nauwkeuriger naar de afstanden waarop de verschillende vogels de lucht in gingen. De zogeheten safe operating distance bleek voor verschillende soorten behoorlijk uiteen te lopen. Waar bijvoorbeeld de ‘grote meeuwen’ pas reageerden op een drone op 55 m afstand, gingen de sterns al de lucht in als de drone op 160 m afstand vloog. Lepelaars en aalscholvers leken pas op heel korte afstand op de drone te reageren, maar daar past wel een nuance, zegt Govers. “Wij definieerden in dit onderzoek verstoring als ‘opvliegen’, maar de kans is heel groot dat de vogels al veel eerder gestrest raken van zo’n zoemende drone boven hun nest!”

Tot nu toe is de gouden standaard voor het tellen van een kolonie broedvogels het aantal nesten dat een groep tellers, in slagorde door de kolonie lopend, ziet liggen. Govers: “Een drone ziet recht van boven soms meer nesten, bijvoorbeeld in struiken. Maar door het oog van een drone zou je ook kunnen denken dat twee ouders van één nest, die toevallig een eindje uit elkaar zitten, twee nesten zijn. De tellingen met een groep ervaren tellers kan je dus niet zomaar één op één vervangen door een – veel minder verstorende – telling met een drone.

Ook al is de belangrijkste conclusie dat een drone minder verstoort dan een lopend mens, Govers waarschuwt wel dat zo’n vliegend object niet iets is om lichtzinnig mee om te gaan. “Veel mensen hebben tegenwoordig een drone in huis. In natuurgebieden is het sowieso niet toegestaan om zonder vergunning met die consumentenapparaatjes te vliegen, maar ook in kolonies buiten natuurgebieden zou je niet nodeloos met drones in de buurt van broedende vogels moeten vliegen.”

Govers heeft de resultaten eind februari al gedeeld met natuurbeheerders, vergunningverleners en andere veldmensen uit Denemarken, Duitsland en Nederland, tijdens de trilaterale Waddenconferentie in Hamburg. Voor professionals die tijdens hun veldonderzoek gebruik willen maken van een drone, moet er uiteindelijk een handleiding komen op basis van de ervaringen van het onderzoek uit Wij&Wadvogels. Govers: “In fase II van het project hopen we nog meer gegevens te kunnen verzamelen. Daarmee kunnen we niet alleen de tellingen betrouwbaarder maken, maar ook duidelijke algemene regels afspreken over de do’s en don’ts voor het vliegen met deze instrumenten in de buurt van vogels.”