Holwerd aan Zee verbetert Waddennatuur

Holwerd is een klein dorp te midden van akkers, zo’n drie kilometer van de Waddenzee. Hoewel veel mensen het pittoreske plaatsje passeren op weg naar het veer naar Ameland, trekt Holwerd zelf weinig toeristen. Economisch maakt het dorp moeilijke door; het was lange tijd een krimpregio.

“In een ver verleden lag Holwerd aan de Waddenzee,” vertelt De Pater. “Die verbinding met de zee willen bewoners nu herstellen, in de eerste plaats om de recreatie een impuls te geven. Maar het plan is ook goed voor de natuurontwikkeling. Het getijdenmeer dat zal ontstaan is uniek in Nederland. En de Waddenzee komt weer in verbinding met de Friese wateren, zoals het ooit geweest is. Dat is goed voor vismigratie en voor vogels.”

Vogelbescherming sloot zich al snel aan bij het plan, net als de Waddenvereniging, de Postcodeloterij, de provincie, boeren en vele andere betrokkenen. Daarna begon het harde werken: “Het plan moest technisch worden uitgewerkt. Daarbij bleek dat het oorspronkelijke idee met een sluis en een geul onvoldoende aansloot bij het Waddensysteem. Dat is inherent aan zo’n pioniersplan; dan loop je tegen problemen op die je moet oplossen. We werken nu aan een aanpassing waarin er geen sluis komt in de dijk, maar een zogenaamd regelwerk waarmee het doorstromende water kan worden gereguleerd. Daarmee sluiten we beter aan bij de bestaande natuur zoals de geulen en de kwelder.”

In de vernieuwde plannen zijn minder mogelijkheden voor bootrecreanten, maar des te meer voor vissen en vogels. “Vissen zoals paling en stekelbaars kunnen zich met de getijdenstroom laten meevoeren naar het getijdenmeer en vandaar naar de binnenwateren. Daar zijn ze een voedselbron voor vogels zoals stern, kluut, lepelaar, scholekster en tureluur. Op broedeilanden vinden deze vogels een veilige broedgelegenheid; die zijn er op dit moment in het Waddengebied te weinig.”

Ook economisch zijn de vernieuwde plannen nog steeds interessant. “De meerwaarde zit vooral in toeristen die afkomen op natuur en cultuur. Want niet alleen de natuur wordt mooi; Holwerd is ook een prachtig dorp, gebouwd op terpen. Het aantal recreanten zal wat lager zijn dan eerst begroot, maar de kosten worden ook lager.”

Om het project rendabeler te maken, wordt ook onderzocht of gewonnen slib kan worden ingezet voor onder andere dijkversterking. En er wordt gekeken naar nieuwe mogelijkheden voor de landbouw. “Boeren hebben hier nu al te maken met verzilting, en met de zeespiegelstijging en droogte neemt dat alleen maar toe. We kijken dus ook goed naar mogelijkheden om aan zilte landbouw te gaan doen.”

Maar belangrijker dan de economische kosten en baten vindt De Pater het herstel van biodiversiteit. “Als hopelijk in 2025 de schop in de dijk gaat, verbinden we de Waddenzee weer met het achterland. Dat levert unieke biotopen op die je in Nederland nauwelijks meer hebt. Dat is sowieso heel waardevol.”