Hoe was 2023 voor de grutto?

De huidige gruttojongen-rapportage is de twaalfde op rij en geeft een overzicht van de resultaten in 2023. Net als in de voorgaande jaren is de onderzoeksvraag: hoeveel jonge grutto’s zijn er in Nederland groot geworden? Het rapport is samengesteld in opdracht van Vogelbescherming, en is een samenwerking van Gerrit Gerritsen, Birdeyes (Rijksuniversiteit Groningen) en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Vele tellers leverden vaak belangeloze medewerking aan het onderzoek.

Al decennialang neemt het aantal grutto's in Nederland af. Sinds 1990 met zo’n 5% per jaar. Het is nog niet gelukt om ervoor te zorgen dat de afname wordt gestopt of zelfs wordt omgebogen naar groei, ondanks dat we in Nederland weten hoe het anders moet. Vele weidevogelvriendelijke boeren en pilotprojecten bewijzen dat. Gelukkig zijn er te midden van deze teneur ook hoopvolle signalen.

Neem het Aanvalsplan Grutto, dat breed werd omarmd. Om de neergaande trend van de weidevogels te keren ontwikkelde voormalig minister Winsemius samen met onder meer Vogelbescherming, It Fryske Gea en de Friese Milieufederatie het Aanvalsplan Grutto. Het plan richt zich op het realiseren van optimaal weidevogelbeheer in 35 ‘kansgebieden’ van elk zo’n 1000 hectare. In meerdere gebieden, waaronder delen van Idzegea/Zuidwest Fryslân, polder Ronde Hoep en Bovenkerkerpolder in Amstelland en de Eempolder, is de weidevogelpopulatie redelijk stabiel of neemt zelfs een beetje toe. Dat zijn allemaal gebieden waar het juiste beheer wordt gevoerd. Ze tonen dus aan dat het kan. Wat helaas nog ontbreekt, is een langjarig perspectief voor de deelnemende boeren.

Ook het nieuwe rapport over uitgevlogen gruttojongen in 2023 geeft wat hoop. Op basis van kleurringonderzoek is een weldoordachte schatting gemaakt. Het aantal uitgevlogen grutto-jongen blijkt in 2023 waarschijnlijk voldoende te zijn voor het op peil houden van de populatie grutto's! Goed nieuws voor iedereen met een groot hart voor weidevogels en grutto’s in het bijzonder.

De kanttekening is dat het ook steeds 'gemakkelijker' wordt om dit evenwicht te bereiken: een kleinere populatie grutto’s heeft ook minder jongen nodig om zich in stand te houden. Maar het absoluut aantal jongen dat jaarlijks vliegvlug wordt, lijkt te stabiliseren en dat is goed nieuws, want daarmee ligt ook stabilisatie van de populatie als geheel in het verschiet.

Hoe het de grutto’s tijdens het meest recente broedseizoen in 2024 is vergaan weten we nog niet. Het lijkt in ieder geval niet zo positief verlopen als 2023 en met name vanuit de noordelijke provincies komen vooral zorgelijke geluiden. Zet de daling dan toch weer verder door? De onderzoeksresultaten moeten eerst nog verwerkt worden en daar is tijd voor nodig. Pakte het kletsnatte voorjaar goed of slecht uit? Hoe groot was de invloed van predatie? We hopen er op afzienbare termijn over te kunnen berichten.