Het leven van een gruttokuiken

Als grutto-kuiken heb je weinig keuze. Ook al kruip je uit het ei in een omgeving die je niet bevalt, je hebt het er maar mee te doen. Het gaat hier om een nestje in een dik pak gras, een groene zee waar je als piepklein kuiken in verdrinkt, verstikt. Waar geen doorkomen aan is, al is er hier en daar wel wat kleur, plekjes met boterbloemen en een enkele pinkster- en paardenbloem. Je moet acht insecten per minuut eten om te kunnen groeien. Om in 25 dagen vliegvlug te worden, moet je je goed kunnen bewegen, en dat gaat het best in een kruidenrijk grasland met een open structuur en liefst nog wat micro-reliëf. Maar geluk was met je, want je nest is uitgekomen.

Vrijwilligers van de Vogelwacht Makkum en onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen (rug.nl) hebben je nest gevonden en gemarkeerd. De boer, geholpen met een regeling van de Provincie Fryslân in samenwerking met het Agrarisch Collectief Súdwestkust was bereid was om het maaien van het grasland met je nest  uit te stellen. En zo ga je op pad met broertjes en zusjes, onder leiding van je bevlogen ouders en nog een ander grutto-gezin uit hetzelfde weiland. Dit verhaal gaat over het kuiken van de gezenderde grutto ‘Parregaasteroase’, zo genoemd omdat in de hele Parregaastermeer vrijwel geen kruidenrijk open grasgewas te vinden is.

Engels raaigras en maïs voeren er de boventoon met elke vijf weken een (kunst)mest- en maaibeurt. Via een slootkant met wat dekking, in een verder kale vlakte van gemaaid gras en verschillende maisvelden, steekt de hele familie de drukke Angterperleane over. Na eerst al drie slootjes te hebben over gezwommen, wurm je je uit het noordelijk deel van de meer over de twee meter hoger gelegen weg. Vervolgens duik je weer via een sloot het zuidelijker deel van de meer in en loop je langs een walsloot, de Indijk, met wat dekking van een gelukkig nog niet gemaaide slootkant naar het zuiden. Want gevaren vliegen en liggen overal op de loer; bruine kiekendief, de buizerd, de steenmarter, de vos, de egel, etc.

Je steekt weer twee sloten over en een gemaaid grasland, om vervolgens een 10 meter brede sloot over te zwemmen met hoog aanvoerwater.

Je klimt het doodlopende deel van de Angterperleane over, om vervolgens twee meter naar beneden te duiken in de afvoersloot met onwijs steile kanten. Je weet aan de andere kant te komen en gebruikt je kleine vleugeltjes een beetje als ‘hark-ladder’. Een grasland met wat opener structuur, maar een paar dagen later worden daar weer stroken gras gemaaid, veel gevaar....

En je vlucht weer een diepe sloot over, naar het volgende gemaaide grasland in de hergroeifase. Helemaal in het zuiden lonkt een iets kruidenrijker stuk dat door de vele regen en natte plekken een wat beter doorwaadbaar grasland lijkt met afwisselend hoog en laag gras.

Via nog eens twee slootjes en een 10 meter brede vaart beland je na twee weken op een plek waar het wel goed lijkt te zijn. Een ander gruttogezin heeft het ook gehaald. Op deze plek heeft de boer besloten om gefaseerd te maaien, ja, om het maaien grotendeels uit te stellen omdat er nog kuikens lopen (vastgesteld door vrijwilligers en onderzoekers). Door middel van zogenoemd last minute-beheer kan in samenwerking met het collectief Súdwestkust het maaien worden uitgesteld.

Daar verblijf je de laatste week. Nog een paar dagen, dan hoop je vliegvlug te zijn. Ondertussen heb je een dikke drie kilometer afgelegd en zeker 11 sloten en slootjes als hindernis overwonnen. Voor dit gruttogezin passen maar twee woorden: onwijze bewondering!

Helaas, het werd geen spookje van: ze leefden nog lang en gelukkig. Aan de hand van de bewegingen van Parregaasteroase weten we dat de kuikens het uiteindelijk toch niet hebben gehaald. Het kuiken van het andere gezin was op een leeftijd van 17 dagen nog in leven, maar was bij terugvangst wel heel licht. Inmiddels is het er nu doodstil...

Van de andere vijf grutto-families uit het weiland waar genesteld werd, weten we met zekerheid dat één gezin één kuiken vliegvlug heeft gekregen na een tocht van twee kilometer, één nest werd opgegeten door de bruine kiekendief, van één nest zijn de kuikens helaas gesneuveld door maaien en van de twee families die een drukke weg moesten oversteken naar geschikt ingericht biotoop/weidevogelgebied met uitgestelde maaidatum, beweiding en plasdras, heeft mogelijk één gezin ook één of meer kuikens vliegvlug gekregen.

• Tekst: Wim Tijsen
• Foto bovenaan deze webpagina: Kees de Jager