Matig broedseizoen grutto, aantal jongen neemt niet verder af

Sinds 2012 doen de Rijksuniversiteit Groningen en Sovon Vogelonderzoek Nederland, geholpen door tientallen vrijwilligers onder leiding van gruttokenner Gerrit Gerritsen, onderzoek naar het broedsucces van de in Nederland broedende grutto’s. Dit resulteert in een jaarlijkse schatting van het aantal jonge grutto’s dat ‘vliegvlug’ is geworden. De schatting is gemaakt op basis van waarnemingen van vliegvlugge jongen die als kuiken van kleurringen zijn voorzien.

In 2022 zijn ongeveer 8800 jonge grutto’s uitgevlogen, waarmee 2022 in de middenmoot valt ten opzichte van de afgelopen jaren. Deze uitkomst komt 8% uit boven het gemiddelde over de jaren sinds het begin van de tellingen. Toch zijn 8800 jonge grutto’s te weinig om de populatie in stand te houden. Die wordt voor heel Nederland voor 2022 geschat op 27.600 broedparen, die samen ongeveer 12.000 jongen zouden moeten grootbrengen om de sterfte te compenseren.

Al sinds de start van dit project hebben grutto’s een te lage reproductie, hoewel de situatie in 2017, 2019, 2021 en 2022 beter lijkt. (zie figuur). Positief punt is dat het aantal jongen dat grootkomt wel schommelt van jaar op jaar, maar niet afneemt. Dit terwijl het aantal broedparen in Nederland nog steeds verder afneemt.

Het broedseizoen begon hoopvol. Mooi weer in maart zorgde voor een vroege start van het broedseizoen in Friesland; de gemiddelde legdatum was daar 4,5 dag vroeger. Er werden maar weinig nesten geroofd door predatoren, waardoor er veel vroege kuikens werden gezien. Die hebben een grotere overlevingskans dan kuikens die later in het voorjaar uitkomen. Hierdoor rees de hoop dat de grutto wel eens een goed broedseizoen tegemoet zou kunnen zien.

Helaas kwamen er later toch veel kuikens om, waardoor het seizoen slechts iets beter was dan normaal. De situatie in andere delen van het land was vergelijkbaar met die in Friesland, zo bleek uit schattingen van het ‘Bruto Territoriaal Succes’, gemaakt op basis van tellingen van alarmerende paren. Mogelijk heeft predatie en de grote droogte later in voorjaar en zomer de grutto’s parten gespeeld. Ten tijde van de jongentellingen waren de weilanden al gortdroog.

De zorgwekkend lage reproductie van de grutto, onze nationale vogel, toont aan dat we nu voortvarend aan de slag moeten met het Aanvalsplan Grutto en verduurzaming van de landbouw. We hebben geen jaar te verliezen en moeten nú maximaal inzetten op het optimaal inrichten en beheren van grote, aaneengesloten gebieden, samen met boeren, agrarische collectieven en terreinbeheerders. Pas dan zal het lukken om het doel van 40.000 broedparen grutto’s te halen.

Het rapport Jonge Grutto’s uitgevlogen in Nederland in 2022: een aantalsschatting op basis van kleurringdichtheden is gemaakt in opdracht van Vogelbescherming Nederland.