Speuren naar jonge grutto's

Aan het eind van ieder broedseizoen proberen we de nationale weidevogelbalans op te maken. Dat is nog niet zo makkelijk, maar voor de grutto is daar een methode voor ontwikkeld. Jaarlijks worden er, onder coördinatie van de Rijksuniversiteit Groningen, enkele honderden jonge grutto's gekleurringd waardoor ze individueel herkenbaar worden. Tussen 20 juni en 10 augustus gaan tientallen vrijwilligers en enkele professionals kriskras door ons land op zoek naar jonge grutto's. In zo'n groep jonge grutto's wordt dan het aantal jongen met een kleurring bepaald. Zo verzamelen we honderden steekproeven waaruit Sovon vervolgens een schatting van het totaal aantal jonge grutto's berekent.

Maar waar zijn die jonge grutto's? Als ze net kunnen vliegen blijven ze vaak enkele weken dicht bij hun geboorteplek. In die periode vertrekken de ouders vaak al naar Zuid-Europa of West-Afrika om te overwinteren. Terwijl de ouders al op trek zijn, verzamelen de jongen zich in ons land in ondiepe wetlands om muggenlarven te eten. Bekende gebieden zijn het Lauwersmeer, de Oostvaardersplassen, de Biesbosch of onder water gezette bollenvelden in Noord-Holland. In niet te droge zomers zoeken ze ook pas gemaaide graslanden op om wormen of emelten te eten.

Bij het zoeken naar jonge grutto's kom je soms onverwachte dingen tegen. Zo was ik afgelopen week in het Reevediep bij Kampen en zag een groep van 23 grutto's, waarvan 15 jongen. Een van de jongen droeg een hoge witte ring met letters erop. Het bleek een jong dat dit jaar in België was geboren en op 3 juli was gekleurringd. Dit jong was in negen dagen 250 km naar het noordoosten gevlogen. 

Dat klinkt onlogisch als je naar het zuiden moet om te overwinteren, maar dit gedrag zien we vaker bij jonge vogels. Voordat ze echt op trek gaan, zwerven ze rond. Rondvliegend ontdekken ze makkelijk groepen soortgenoten en strijken bij ze neer. Zo bouwen ze kennis op over goede voedselplekken en veilige  slaapplaatsen. Essentiële kennis die van pas komt als ze terugkeren in Nederland als volwassen broedvogel.

We zijn nu halverwege de jongentellingen en de Brabantse Biesbosch blijkt tot nu toe de belangrijkste plek. Er zijn tot 180 jonge grutto's bij elkaar gezien, waaronder jongen die in Friesland, Overijssel en Zuid-Holland zijn gekleurringd. Het is een van de laatste pleisterplaatsen voordat onze jongen de grens over gaan. Zelf tel ik regelmatig in de Oostvaardersplassen; daar zag ik in een topjaar eens 800 jongen bij elkaar. Maar dit jaar is het daar mager. De beheerder heeft het westelijke deel van de Oostvaardersplassen sinds vorig jaar droog laten vallen om de moerasontwikkeling weer op gang te krijgen. Daar kunnen de grutto's dus niet terecht. Daarom is het zo belangrijk dat we een goed netwerk van voedselrijke wetlands hebben zoals de Biesbosch waarnaar ze kunnen uitwijken.

Het is nog te vroeg om de eindbalans op te maken maar halverwege onze tellingen lijkt het erop dat het een middelmatig seizoen voor de grutto is geweest. Komende herfst weten we meer als Sovon met de rapportage komt. Zelf ga ik me nu langzamerhand voorbereiden op een half jaar zonder grutto's. Dat zal in het begin niet meevallen, maar ik kijk alweer uit naar de komst van grote groepen goudplevieren in augustus en eind september de eerste kolganzen.