Het lange pad naar de blauwborst

Koolmezen en als je heel veel geluk had een buizerd. Het hield niet over tijdens mijn jeugd in de rivierenpolders aan de Maas. De natuur wilde maar niet echt spetteren. Zelden zag ik echt bijzondere dingen. Ik zat op het niveau konijnen, reigers, kraaien en meeuwen. Saai was mild uitgedrukt. Het Brabantse landbouwkorset van mijn geboortegrond in de jaren tachtig hielp ook al niet echt. No Future zou je zeggen voor deze latente natuurliefhebber.

Tijdens mijn studie in Nijmegen ontmoette ik Mark. Een gekkie die tijdens onze gezamenlijke voetbalwedstrijden soms ineens riep ‘Mijn eerste tjiftjaf van het jaar’. Of soms zonder nader aanwijsbare reden zijn handen achter zijn oren zette en verrukt schreeuwde ‘appelvink!’. Hij liep ook altijd met z’n verrekijker te sjouwen, de arme ziel. Ik wist toen nog niet welke aandoening hij had. Maar hij keek er wel altijd verdacht opgewekt bij.

Ik had hem al vaker verteld dat ik regelmatig wandelde in de natuur, maar het ook een beetje saai vond in Nederland. Op een feestje ergens in jaren negentig achtte Mark de tijd rijp voor een bekering. Het was al laat op de avond toen hij zijn vinger op mijn borst priemde en koos voor de aanval: “Jij zou eens een verrekijker moeten kopen, Chris. Je loopt wel buiten, maar je ziet niks! Je kijkt niet echt! Ik weet zeker dat jij de Nederlandse natuur wel gaat waarderen als je beter kijkt. Dat gezeur over saaie Nederlandse natuur ben ik beu. Ik ga met jou naar de winkel van de Vogelbescherming, en daar koop jij een kijker. Ik weet zeker dat jij daar gelukkig van wordt!” Hij ging steeds harder praten en ik liet ‘m maar begaan. Morgen was ie het weer vergeten.

Een dag later zaten we in de trein naar Zeist.

Vanaf die dag veranderde mijn blik op Nederland. Letterlijk. Mark had het helemaal goed gezien. Alsof er een sluier van het landschap werd weggetrokken. De kijker die ik om mijn nek had hangen trok me een totaal andere dimensie binnen. Een kleine bruin vogeltje werd door de kijker opeens felgeel (geelgors). Ik zag voor het eerst een glanzend groene specht. Een ransuil. Een boomklever. Een zaagbek. Ik zag tientallen vogels die ik nooit eerder had gezien. Die me gewoon nooit eerder waren opgevallen. Of waarvan ik dacht dat het allemaal dezelfde waren.

Nederland bleek inderdaad een vogelparadijs. Zelfs eenden bleken prachtig. Ik begon bij tijd en wijle aan mijn geestesgesteldheid te twijfelen. Ik zag sperwers met een duikvlucht prooien vangen als in een natuurdocumentaire. Een goudvink op een paar meter afstand. Een havik plukte zijn prooi. Een watersnip dook als een geestverschijning vlak voor me op uit de modder. De ijsvogel bleek zowaar echt te bestaan.

Tjonge, die blauwborst leefde ook gewoon in Nederland. Jarenlang had ik de deze fonkelende blauwe briljanten strak voorbij gelopen. Begrijpelijk, achteraf bezien. Zonder verrekijker is de blauwborst een bruin vogeltje in het riet. Een onaanzienlijk vogeltje in het riet. Of moet ik zeggen een ‘saai’ vogeltje in het riet. Totdat je een blauwborst in de kijker krijgt. Met verrekijker kom je ineens woorden tekort. Dat twinkelende hypnotiserende blauw…

Sinds de dag dat ik bij Vogelbescherming met een nieuwe verrekijker de deur uit stapte is elke dag in de Nederlandse natuur een ontdekking geweest. Mark bedankt! En Vogelbescherming bedankt!

Dit was de laatste bijdrage van Chris-Jan van der Heijden. Hij start binnenkort bij ARK Natuurontwikkeling. Veel succes met je nieuwe baan, Chris-Jan!