Havik

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Zwaar kekkeren bij het nest, ook hoge schreeuwende geluiden.

• Roepend paar bij nest
• Bedelroep jong

Broeden

Territoriaal. Baltsvlucht om territorium te markeren en partner aan te trekken. Nest meestal hoog in de kroon van een loof- maar meestal een naaldboom. Groot, met basis van stevige takken. Kan jarenlang gebruikt worden; lapt ook nesten van andere roofvogels op. Broedt van eind maart tot in mei. Jongen vliegen vooral in juni uit. Eén legsel, meestal 3-4 eieren. Broedduur 32-38 dagen per ei, jongen vliegen uit na 34-41 dagen; worden nog tot wel 90 dagen gevoerd.

Leefgebied

Combinatie van bos met geschikte nestbomen met open land om te jagen. Broedt in naald- en loofbossen, ook in moerasbos, soms in parken. Jaagt in het bos, maar ook in tussenliggende weilanden en akkers, in aangrenzende open gebieden (heide en hoogveen, moerassen, boerenland) en steeds vaker ook in de stad. Belangrijk is de aanwezigheid van geschikte prooien. In de winter ook in nog opener terrein te vinden, zoals kwelders.

Voedsel

Zeer divers en sterk afhankelijk van het landschap en het aanbod. Vooral middelgrote vogels van ongeveer duifgrootte, maar ook kleine (spreeuw) of veel grotere, tot en met formaat van een kleine gans. Daarnaast zoogdieren als konijn en eekhoorn. Jaagt vooral vanuit een lage of middelhoge vlucht, waarbij alle geschikte plekken in het territorium worden afgezocht. Soms vanuit een hoge, cirkelende vlucht gevolg door een lange stootduik. Vrouw bejaagt grotere prooien dan man.

Vogeltrek

Standvogel, in het noorden van het verspreidingsgebied meer trekvogel. Daar kunnen haviken een paar honderd kilometer zuidelijker trekken.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Het hele jaar door te vinden in meer of minder bosrijke streken, in de winter ook in meer open land. Leeft verborgen; beste kansen in vroege voorjaar met mooie thermiekluchten, als haviken boven het bos hoog in de lucht schroeven en baltsen.

In Europa

Komt voor in grote delen van Europa in geschikt leefgebied. Ontbreekt vaak nog op geschikte plekken waar ze in het verleden zijn verdwenen. Broedt niet in Ierland en IJsland.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming probeert met andere organisaties de roofvogelvervolging te verminderen. Ook streeft zij naleving van de Gedragscode Bosbeheer na, zodat nesten niet verstoord worden. Ook is Vogelbescherming pleitbezorger voor een meer natuurvriendelijke landbouw, waardoor de biodiversiteit van boerenland wordt verbeterd. Veel belangrijke prooidieren van de havik profiteren daarvan (zoals de houtduif).

Wat kun jij doen

Haviken profiteren van de rustige delen van het bos met oudere bomen en in de nabijheid vogelrijke gebieden. Bosbeheerders horen daarom bomen en bosdelen met haviksnesten met rust te laten. Verder is de havik gewoon onderdeel van het ecosysteem, en daarin past geen vervolging. Vogelbescherming roept iedereen op om eventuele illegale praktijken van (roof)vogelvervolging te melden bij de politie of via natuurverstoring.nl. 

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Werkgroep Roofvogels Nederland

Actuele berichten

• Onkruidbestrijdingsmiddel mogelijk giftig voor jonge haviken
• Spechten en roofvogels in de Oisterwijkse bossen
• Anton de Koning: 'Vogelfotografie, is een andere tak van sport.'
• Zeearend, buizerd én havik strijden om hetzelfde nest

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van haviken zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij jaar in jaar uit gebruik maken van hetzelfde nest. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. In sommige provincies kan in specifieke gevallen op basis van een gedegen ecologische onderbouwing van jaarronde bescherming worden afgeweken. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving