De trekvogels achterna in Zuid- en Midden-Amerika

Ik heb 7.000 kilometer gefietst van Cancun naar Lima om geld op te halen voor het landaankoopfonds van IUCN NL. Ik ben van de koningsgier in Yucatan naar de Humboldt pinguïn in Peru gefietst.

Trekvogels ben ik tussen de Maya-ruïnes van Tikal, of op andere plekken tegen gekomen. Zij draaien hun poot niet om voor 7.000 kilometer. De kleine zangvogeltjes vlogen in de tegengestelde richting van mijn fietstocht. Ze waren vanuit Zuid- en Midden-Amerika op weg naar de lente van Noord-Amerika. Het is een trektocht waar ik voorheen alleen maar van kon vermoedden wat deze vogels allemaal tegen kwamen op hun reis. Nu ik zelf de hoge Andes, woestijnen, regenwouden en stormen heb getrotseerd, heb ik nóg meer respect gekregen voor deze kleine zangertjes.

Op mijn route heb ik mooie dingen meegemaakt, maar ben ik net als de trekvogels ook talloze obstakels tegengekomen. Een aardrijkskundige hobbel was uiteraard de hoge Andes. Met bergpassen tot 4.900 meter was dit verreweg de grootste fysieke uitdaging.

In Ecuador heb ik meermaals door de Andes gefietst met onweer, regen, mist en hagel. Tijdens een storm heb ik in de Andes grote groepen zwaluwstaartwouwen zien migreren naar Noord-Amerika. Op dat moment had ik gewild dat ik mee kon vliegen, snel de storm uit. Die trekvogels gaan alleen dwars door de storm heen. Ontzagwekkend!

Naast de hoge Andes ben ik door diverse andere soorten landschappen gekomen. Droge woestijnen, steden, dorpjes, droge bossen, regenwoud en nevelwouden. Twee vogelsoorten die ik overal tegen kwam, waren de wegbuizerd en de zwarte gier. Soms moest ik zelfs met enige teleurstelling constateren dat de gehoopte zeldzame valk wederom een wegbuizerd was.

Ondanks dat is het aanpassingsvermogen van deze buizerd en gier bewonderenswaardig. Zo kwam ik diezelfde wegbuizerd ook in de Amazone tegen. In de Amazone zijn amper wegen, maar foerageert deze buizerd langs rivieren. Zowel de wegbuizerd als de zwarte gier zijn geen trekvogels, omdat ze zich goed kunnen aanpassen aan wisselende omstandigheden.

Ook ík heb gemerkt dat het aanpassingsvermogen belangrijk is. Ik was afhankelijk van het hoogteprofiel van de etappe, het weer en het lokale eten. Zo moest ik vaak voldoende kleren bij me hebben voor zowel warme als koude omstandigheden en moest ik ook rekening houden met het lokale voedsel. In sommige gebieden waar ik heb gefietst, kon ik alleen rijst en gebakken schoenzool krijgen. De zwarte gier en wegbuizerd passen zich gemakkelijker aan.

De diversiteit aan landschappen heeft indruk op me gemaakt. Die natuur staat echter ook zwaar onder druk. Ik heb dat van dichtbij vanaf de fiets mogen ervaren. Boskap voor landbouw of veeteelt, de uitbreiding van een haven, stroperij of mijnen. Bij de bezochte natuurprojecten heb ik al deze verschillende bedreigingen gezien.

Wat misschien wel het meest indruk op me heeft gemaakt zijn de talloze gepassioneerde en inspirerende mensen die dagelijks werken om de bedreigde natuur te beschermen. Dankzij het landaankoopfonds van IUCN NL zijn zij in staat om natuur aan te kopen, te beschermen en te herstellen. De impact van het landaankoop strekt zich verder uit dan alleen de aangekochte hectares.

Zo zijn de prachtige koningsgieren in Yucatan verzekerd van leefgebied, maar komen grote groepen daar ook in de droge periode samen, omdat dit de enige plek in de omgeving is met een riviertje. De koningsgier is een proper dier en wast zich één keer per dag. Door de aankoop van dat gebied zijn de gieren uit de wijde omgeving verzekerd van hun ochtendbadje.

Hetzelfde geldt voor het pinché-aapje. Door boskap voor veeteelt en illegale stroperij werd het leefgebied van dit bedreigde aapje steeds kleiner. Proyecto Titi kan dankzij landaankoop dit aapje beschermen.

Kale gebieden zijn gekocht en met herplantingsprogramma's wordt de natuur hersteld. Jonge dieren werden voorheen gestroopt voor gebruik als huisdier. Proyecto Titi werkt met de lokale gemeenschap nauw samen om de lokale stroperij te stoppen. De boodschap 'Titis no son mascotas' is nu superpopulair. Iedereen is trots op de pinché-aapjes en de Colombianen vertellen er maar wat graag over. Een prachtig voorbeeld dat het fonds veel meer realiseert dan alleen landaankoop.

Stroperij komt ook voor in Nicaragua en El Salvador. Dankzij de projecten van Paso Pacifico gaat het beter met de bedreigde zeeschildpadden en de geelnekamazone. Op aangekocht land wordt de natuur hersteld en loopt er een nestkast-programma voor de bedreigde papegaaien. In een rangerprogramma wordt de kinderen over de schoonheid van de natuur geleerd. Mega-inspirerend en een hoogtepunt van mijn reis om met al die enthousiaste rangertjes kennis te mogen maken.

Inspirerend was ook het project van Fundación Colombia in El Silencio. Dankzij een kleine groep pro-actieve mensen is het voorheen geïsoleerde regenwoud uitgebreid. Door landaankoop transformeren weides weer in regenwoud. Ieder mens kan een verschil maken en dat gaat echt op voor dit project. Zo zag ik in hersteld regenwoud de goudkopmanakin!

De harpijarend is voor menig vogelaar de ultieme wensvogel. In het wild heb ik deze machtige reus niet gezien. Wel in Belize waar ze een fokprogramma hebben voor harpijarenden. Daarbij creëert het project in Belize een natuurcorridor van zuid naar noord. Zo is de Harpijarend verzekerd van een groot aaneengesloten natuurgebied. Nu ik de klauwen en grootte van deze arend heb gezien, begrijp ik ook waarom deze vogel zo'n groot leefgebied heeft. Het is de beer van de lucht! Wat een top-predator.

Maar die lucht moet wel zuiver zijn. Daar zorgen onder meer mangroves voor. In Rio Dulce in Guatemala heb ik de functie van deze mangroves ontdekt. Ze zuiveren de lucht en water en zijn onmisbare longen voor de aarde. Belangrijk dus dat grote delen van de mangroves zijn aangekocht om te beschermen tegen de uitbreidende haven.

Elk natuurbeschermingsproject dat ik heb bezocht, heeft me geïnspireerd om verder te gaan op de fiets. Zulke initiatieven geven hoop voor de toekomst. Als individu kan je er ook belangrijk aan bijdragen.

Ik heb een verschil proberen te maken door te fietsen en geld op te halen. Mijn oorspronkelijke einddoel was Ushuaia in Patagonië, maar dat heb ik niet gehaald. Soms is het lastiger te stoppen dan te starten. De laatste weken genoot ik steeds minder van het fietsen. Afzien hoort erbij, maar er waren steeds meer redenen om terug te gaan. Ik miste mijn vriendin, het fietsen door de Andes is erg zwaar en ik heb weer nieuwe plannen om de natuur op een andere manier te beschermen.

Het was een lastig besluit en voelde eerst als falen. Inmiddels ben ik ook trots dat ik 7000 kilometer heb gefietst en dat we met elkaar meer dan 20.000 euro hebben opgehaald voor het landaankoopfonds.

Ik ga als een trekvogel naar huis waar ik mij als een wegbuizerd de komende tijd lekker zal nestelen. Uit de grond van mijn hart ben ik jullie dankbaar voor alle donaties. Ik heb met eigen ogen mogen ervaren dat elke euro zeer effectief wordt gebruikt om de natuur te beschermen. Je kunt op mijn site nog steeds doneren hier vind je ook meer info over alle bezochte projecten. De vogels zijn jullie dankbaar!