Vogelen in de voetsporen van Darwin en Humboldt

Charles Darwin en Alexander von Humboldt zijn grote inspiratiebronnen voor mijn fietsreis. Ze staan voor mij symbool voor nieuwsgierigheid, avontuur en de start van de ecologie. Grote delen van mijn reis zijn gelijk aan reizen die Darwin en Humboldt hebben ondernomen. Zo heeft Humboldt als ontdekkingsreiziger in 1800 ook de Andes doorkruist. Hij wilde vanaf Cartagena de reis naar Lima maken, omdat hij hoorde dat een andere ontdekkingsreiziger (Baudin) negen maanden later vanuit Lima naar Australië wilde reizen. Niets was zeker en ze konden uiteraard niet communiceren, maar Humboldt besloot naar Lima te gaan. Een reis van 3500 kilometer.

Humboldt roeide tegen de stroming van de rivier de Magdalena in. Eén van de projecten die ik heb bezocht ligt aan deze rivier. Ik heb op de brede, snel stromende rivier gevaren; het dwong mijn respect af voor Humboldt. Vanuit Honda bedwingt Humboldt gigantische hoogtes naar Bogota en daarna door de Andes naar Quito. Onderweg bekruipt hem een gevoel van eenzaamheid, veroorzaakt door de uitgestrektheid. Herkenbaar; ik had hetzelfde in de bergen van Ecuador.

Na 2100 kilometer en 9 maanden kwam Humboldt in Quito aan, waar hij het nieuws krijgt dat Baudin toch via Kaap de Goede Hoop naar Australië is gereisd. Menig mens zakt dan de moed in de schoenen, maar Humboldt maakt van de gelegenheid gebruik om er de vulkanen Chimborazo en Cotopaxi te beklimmen. Daar heeft hij de basis gelegd voor de ecologie en de evolutietheorie. Darwin is vervolgens met deze bevindingen verder gegaan.

Humboldt was een grote inspiratiebron voor Darwin. Op de Galapagoseilanden ontwikkelde Darwin dankzij eerdere reizen van Humboldt de basis voor de evolutietheorie. De Galapagos zijn natuurlijk beroemd om de broedende blauwvoet jan-van-gent, roodvoet jan-van-gent, nazcagent en galapagosalbatros, maar bovenal om de darwinvinken. Op de eilanden leven verschillende soorten vinken, zag Darwin. Ze stammen af van dezelfde vink die vanaf land afkomstig is. Deze darwinvinken hebben zich aangepast aan de omstandigheden op de eilanden. Verschillen in voedsel en bodem zorgden ervoor dat met name de snavel van de vinken zich verschillend heeft ontwikkeld.

Zo heeft de grote grondvink een veel grotere snavel om zaden te kunnen kraken. De spechtvink heeft zich met zijn snavel gespecialiseerd in de vangst van prooien uit holletjes in bomen. De vogel gebruikt takjes als instrument om zijn lunch te kunnen vangen. Darwin dacht in eerste instantie dat het om dezelfde soort ging. Begrijpelijk; de verschillen zijn zeer subtiel en de vogels zitten allesbehalve stil.

Er zijn op de Galapagos ook spotlijsters die zich door evolutie hebben aangepast op één eiland en alleen daar voorkomen. De españolaspotlijster komt alleen op het eiland Española voor. De vogel is groter dan de spotlijsters op andere eilanden. Dit komt omdat er op Española grote leguanen en andere prooidieren voorkomen. Daar heeft deze vogel zich op aangepast. De basis van natuurlijke selectie en de evolutietheorie.

De gespecialiseerde vinken en spotlijsters doen me beseffen dat sommige soorten zich aan allerlei situaties overal op de wereld hebben aangepast. Zo heb ik in Nederland al (tevergeefs) meermaals gezocht naar de velduil. Op de Galapagos kwam ik hem tegen. Net als de kleine ani die overal in Zuid-Amerika te vinden is of de ons welbekende wulp. Prachtig, dat aanpassingsvermogen.

Aanpassingsvermogen en de wil om nieuwe dingen te ontdekken, waren natuurlijk ook aanwezig bij Humboldt en Darwin. Dat is in een notendop waarom deze twee mannen mij tijdens mijn reis op de fiets altijd weer inspiratie gaven om door te gaan. Hopelijk geldt dat voor jou ook! Nieuwsgierigheid leidt immers tot nieuwe paden.