Door
Aster Boeschoten
Betere bescherming grutto-overwinteringsgebied in Senegal
Geplaatst op 7 november 2022
Wie goed doet, goed ontmoet; althans, zo blijkt in het Senegalese natuurgebied Tocc-Tocc. Al in 2017 hielp Vogelbescherming een aantal Senegalese natuurbeschermers om hun relatie met de rijstboeren te verbeteren die last hadden van foeragerende grutto’s. Het project bleek een katalysator voor verdere natuurbescherming in het gebied, in samenwerking met de lokale gemeenschap.
Het natuurgebied Tocc-Tocc ligt in het uiterste noorden van Senegal en bestaat uit een stukje van de noordwestelijke kust van het meer Lac de Guiers. Als onderdeel van de zogenaamde East Atlantic Flyway een trekvogelroute vanuit het hoge noorden via de Waddenzee naar diep in Afrika, vormt het een overwinteringsplek voor onder meer ‘onze’ grutto’s. Omdat we niet overal ter wereld actief kunnen zijn, richten we ons vooral op deze trekroute waar Nederland ook aan ligt.
Natuurbescherming mét plaatselijke gemeenschap
Sinds onze samenwerking in 2017 (zie kader) ligt de bescherming van Tocc-Tocc steeds meer in de handen van de plaatselijke gemeenschap - een noodzakelijke voorwaarde voor duurzaam succes.
Door deze lokale betrokkenheid en inzet is de grutto destijds veranderd van rijstdief naar medebewoner van het gebied. Sindsdien heeft Vogelbescherming nog een aantal keer bijgedragen aan beschermingsprojecten in het gebied. Zo hebben we meer recentelijk met financiële hulp onderzoek naar en monitoring van trekvogels in Tocc-Tocc verder mogelijk gemaakt. Ook is de capaciteit voor de bescherming van de vogels ter plekke vergroot door het aanstellen van nieuwe natuurwachten.
Bij nieuwe uitdagingen in het natuurgebied helpen de bewoners problemen op te lossen, zoals bij overbevissing door commerciële visserij in het Lac de Guiers. Door middel van een – met steun van Vogelbescherming gekocht – bootje kunnen zij vogelpopulaties monitoren en toezicht houden op kleinschalige, duurzame visserij. Om verantwoorde vispraktijken verder te stimuleren kunnen lokale vissers gebruik maken van de boot.
Zulke kleine initiatieven kunnen net het verschil maken om het gebied geschikt te houden voor overwinterende vogels.
Bijdrage Vogelbescherming is katalysator
Tocc-Tocc is een mooi voorbeeld van hoe we binnen BirdLife samenwerken. BirdLife is de koepelorganisatie van Vogelbescherming met Partners in 115 landen. Met de relatief kleine bijdragen uit Nederland als startschot weet de Senegalese BirdLife Partner intussen ook andere partijen te interesseren om bij te dragen aan de bescherming van dit natuurgebied. Onze bijdrage uit Nederland werkt als katalysator.
Zo is er recent een project van start gegaan dat de lisdodde moet bestrijden, een invasieve exoot in Senegal die een belangrijke rivier dreigde te verstikken - met alle negatieve gevolgen van dien voor vissen, vogels én bewoners. Gelukkig komt daar nu een eind aan.
Ruzie om de rijst in Senegal
De Oost-Atlantische trekroute wordt jaarlijks door vele honderdduizenden trekvogels gebruikt, waaronder ook in Nederland broedende grutto’s. Om de bescherming van deze vogels in de verschillende overwinteringsgebieden in West-Afrika te verbeteren heeft Vogelbescherming in het verleden financiële steun verleend aan diverse Afrikaanse BirdLife Partners.
Zo heeft Senegalese Partner NCD in 2017 en in 2018 een bijdrage gekregen voor de bescherming van grutto’s in Tocc-Tocc. Rijstboeren waren daar in conflict met overwinterende grutto’s die graag een graantje van de oogst meepikten. In het verleden was dat veel minder een probleem, maar omdat de nesten van grutto’s in Nederland in toenemende mate mislukken, komen grutto's eerder aan in hun overwinteringsgebieden en doen zich dan tegoed aan de oogst.
Met de steun van Vogelbescherming werd ingezet op samenwerking met de lokale bevolking. En dat werkte goed. Rijstvelden konden daardoor bijvoorbeeld ook dichter bij de dorpen aangelegd worden, wat het makkelijker maakte om de grutto’s op een vogelvriendelijke wijze uit de velden te houden.
Partner van BirdLife International
Wereldwijd wordt de natuur in hoog tempo vernietigd. Om dat te stoppen zijn er in alle landen sterke natuurorganisaties nodig. Vogelbescherming draagt daaraan bij als Partner van BirdLife International en ondersteunt een aantal partners bij hun ontwikkeling.
Vogelbescherming internationaal
Veel vogels zijn trekvogels. Om ze goed te kunnen beschermen zijn wereldwijd sterke natuurorganisaties nodig. Vogelbescherming werkt samen met BirdLife Partners langs de trekroute en ondersteunt ze waar nodig.
