Twintig wereldwijd bedreigde vogelsoorten in Nederland

Van de acht wereldwijd bedreigde vogels die ook in Nederland broeden zijn er twee waar Nederland uitzonderlijk belangrijk voor is: de grutto en de scholekster. Beide vogelsoorten hebben met name te lijden onder de intensieve landbouw. Ook veel andere soorten die sterk achteruit gaan in ons land en in omringende Europese landen zijn in sterke mate afhankelijk van het boerenland. Het gaat onder andere om patrijs en zomertortel.

Er zijn een paar opvallende grote lijnen: soorten van het boerenland doen het in heel Europa slecht en Nederland heeft een grote internationale verantwoordelijkheid voor deze soorten. Dat komt niet als een verrassing; we weten dat al lang maar wordt nog eens extra bevestigd in onverbiddelijke tabellen.

Het belang van Nederland als Delta blijkt onder andere uit de aantallen moerasvogels en watervogels. Het op orde brengen van onze grote wateren als Waddenzee, IJsselmeer en Zeeuwse Delta, hebben een belangrijk mondiaal effect. Fred Wouters: "Het komend kabinet heeft de kans om in samenhang met projecten die de waterveiligheid in ons land verhogen een forse verbetering te bewerkstelligen voor de natuur in deze gebieden. Daarmee kunnen we een belangrijke bijdrage leveren aan de Europese en mondiale natuurbescherming."

In Nederland leven 186 broedvogelsoorten (inclusief soorten die niet elk jaar bij ons broeden). Als overwinteringsgebied zijn ‘we’ bovendien voor 54 soorten watervogels van groot belang. Van de overwinterende watervogels is 42% van de soorten niet in een veilige situatie, van de broedvogels heeft 36% een zorgelijke status.

Vogels die in Nederland bedreigd zijn, zijn dat niet automatisch wereldwijd. In het rapport analyseert BirdLife het voorkomen van bedreigde soorten per land, op drie niveaus. Voor Nederland levert dat het volgende zorgelijke lijstje op:

1. Wereldwijd bedreigd: 8 broedvogelsoorten, 12 overwinterende soorten
2. Europees bedreigde soorten met zwaartepunt in Europa: 16 broedvogels, 1 overwinteraar (tureluur);
3. Europees bedreigde soorten die buiten Europa hun zwaartepunt hebben: 43 soorten broedvogels, 10 overwinteraars.

In totaal zijn er van de 540 in Europa voorkomende vogels 70 soorten wereldwijd bedreigd. Net als in Nederland zijn daar opvallend veel vogels van het boerenland bij. Toch is het beeld niet alleen maar negatief. Een deel van de bedreigde soorten neemt - door het succesvol toepassen van Europese regels voor natuurbescherming - weer toe. Kraanvogel en zeearend zijn daar een goed voorbeeld van.

Er zijn ook een paar opmerkelijke vermeldingen in de overzichten; soorten waarvan we ons misschien niet goed realiseren dat ze zo fors afnemen. Zilvermeeuwen bijvoorbeeld, zijn als soort vooral in Europa te vinden en 7% van de zilvermeeuwen broedt ‘bij ons’. Ook opvallend: de meerkoet. Hoewel ze hun zwaartepunt niet in Europa hebben, neemt de meerkoet in Europa flink af in aantal. En 12% van de Europese meerkoeten broedt in Nederland. Het IJsselmeer huisvest elke winter meer dan 30% van de Europese populatie van de Topper (een eend die lijkt op de kuifeend) en komt ook voor in de BirdLife-tabellen. Aanvoerders van de zorgenlijst zijn echter de grutto, scholekster en rosse grutto. Deze soorten bevestigen nog eens waarin Nederland internationaal zo ontzettend belangrijk is: onze weiden en wadden zijn van mondiaal belang.

Download het rapport

Het rapport European birds of conservation concern, populations, trends and national responsibilities is hier te downloaden (178 MB).

*) Omdat Groenland administratief bij Denemarken wordt gerekend is het percentage wel heel laag: zonder Groenland stijgen we naar 0,9%. Een stuk indrukwekkender.