Nieuwe Rode Lijst: 44% van onze broedvogels in de problemen

De nieuwe Rode Lijst van Nederlandse broedvogels is samengesteld op basis van tellingen van Sovon Vogelonderzoek Nederland. De vorige dateert uit 2004. Van de 196 Nederlandse broedvogels staan er maar liefst 87 op de Rode Lijst, verdeeld over verschillende categorieën van uitgestorven tot kwetsbaar. Dat is zo’n 44% van alle vogels die in ons land broeden.

Negen soorten zijn in ons land verdwenen als broedvogel, waaronder de klapekster en de ortolaan. Tien soorten zijn ernstig bedreigd, zoals de velduil en ons kleinste reiger, de woudaap. Er is een aanzienlijke kans dat deze soorten binnen korte tijd uit Nederland verdwijnen als er niet snel maatregelen genomen worden. Nieuw op de Rode Lijst zijn soorten als de wulp en torenvalk. Ook deze vogels zijn zo ver achteruit gegaan dat ze op de lijst zijn geplaatst.

De soorten op de Rode Lijst komen voor in heel verschillende leefgebieden. Dat maakt duidelijk dat eigenlijk overal in ons land vogels het moeilijk hebben. Zowel in natuurgebieden, de bebouwde omgeving, bossen als op het boerenland. Maatregelen die alleen gericht zijn op verbetering van specifieke leefgebieden, zoals verhoging van de waterstand of het terugbrengen van houtwallen, zijn dus niet toereikend. De huidige situatie vraagt ook om algemene milieumaatregelen, zoals het terugdringen van het gebruik van insecticiden en de uitstoot van stikstof. Het geheel aan maatregelen moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van alle leefgebieden verbetert. Anders zal de neergaande trend zich voortzetten.

Het grootste probleem doet zich voor in agrarisch gebied. Weidevogels zoals onze nationale vogel, de grutto, maar ook de tureluur en de wulp staan op de Rode Lijst van bedreigde broedvogels. Voor deze soorten heeft Nederland een bijzonder grote internationale verantwoordelijkheid, omdat een groot deel van de wereldpopulatie in ons land broedt. Ook vogels van het akkerland en het kleinschalig cultuurlandschap staan op de lijst, onder andere de patrijs, veldleeuwerik en boerenzwaluw.

De achteruitgang van deze vogels is in belangrijke mate te wijten aan de geïndustrialiseerde landbouw. Op kale, groene vlaktes leven onvoldoende insecten die als voedsel dienen en kunnen jonge vogels niet schuilen. Bovendien zorgt uitstoot van onder andere stikstof en fosfaat en het gebruik van gif tegen insecten en onkruid voor grote problemen.

De Rode Lijst geeft de staat van de broedvogelstand in ons land weer. De Nederlandse overheid gebruikt deze lijst onder meer om het natuurbeleid te evalueren. Vogelbescherming dringt er daarom bij het nieuwe kabinet op aan om snel met een plan te komen om de Nederlandse natuurkwaliteit te verbeteren. We willen hierover graag op zo kort mogelijke termijn met minister Carola Schouten in gesprek.

Dat een goed plan tot positieve resultaten leidt laat deze Rode Lijst ook zien: enkele soorten van de vorige lijst zijn door goede natuurbeschermingsmaatregelen nu van de Rode Lijst af. Door beter beheer van de moerassen gaat het goed met de purperreiger en duidelijk beter met de roerdomp, al staat die laatste nog wel op de lijst, maar in een lichtere categorie. De nachtzwaluw heeft ook geprofiteerd van goede beheersmaatregelen en kon van de lijst afgehaald.

Bekijk hier het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN-criteria.