Vogels beschermen door te tellen én te analyseren

Als kind ging hij al mee met zijn vader, vogels kijken. Op zijn zestiende zette hij de NJN-afdeling in Heerlen op, met medevogelaars. De NJN is een van de jeugdbonden voor kinderen met veel natuurliefde. Zijn hele leven heeft Hidde Bult vogeltellingen uitgevoerd, naast zijn werk als hoogleraar farmacologie in Antwerpen en zijn gezin. En dat doet hij nog steeds. Door statistische analyses van de gegevens te maken, maakt hij bovendien inzichtelijk met welke soorten het slecht gaat. Vaak kan hij ook aanwijzen waarom.

“Ik tel sinds 1983 watervogels in het Markiezaatsmeer in Noord-Brabant, samen met andere leden van de Vogelwerkgroep Bergen op Zoom. Ook tel ik broedvogels in het Markiezaatsmeer, evenals op de Brabantse Wal. Daarnaast ben ik voorzitter van de Vogelwerkgroep Bergen op Zoom.”

“Ja, de getallen die we verzamelen, verwerk ik inderdaad. Dat is belangrijk, want op die manier kun je in de gaten houden of het goed of slecht gaat met een soort. Zowel met de watervogels als de broedvogels in het Markiezaatsmeer blijkt het helemaal niet goed te gaan. Dat komt door de waterkwaliteit. Een teveel aan fosfaat maakt het een troebele soep. Ook werkte het sluisje niet goed. Als het in het voorjaar hard regende, liepen de nesten van de strandplevieren en lepelaars onder water. Ik heb al in 1999 aan de bel getrokken. Afgelopen oktober is er een nieuwe sluis geplaatst.”

“De getallen die we verzamelen voer ik in op de computer. Daar werk ik al sinds 1972 mee. Ik vind het leuk om te zien of ik trends zie, en te achterhalen waardoor veranderingen komen. Door de vogels in te delen in ecologische categorieën zoals struikbewoners of bewoners van open bodems, kun je zien wat de effecten van stikstof of verdroging zijn op de aantallen. Vogels reageren daar heel snel op. Broedplaatsen voer ik in op een kaart met x- en y-coördinaten. Als de vogels wegtrekken, kun je gemakkelijk zien of die plek nat of droog is geworden.”

“Ons ‘gezeur’ over de waterkwaliteit heeft best veel impact gehad. Er zijn studies verricht en er is dus een nieuwe sluis gebouwd. Dat is een concreet gevolg van onze acties. Ook zijn er nieuwe vennen gegraven, waardoor er leefgebied bij is gekomen voor de dodaars. De aantallen van die soort liepen al jaren sterk terug. Maar 2024 was een kleddernat jaar en stonden die nieuwe vennen vol met water. We telden gelijk veel meer dodaarzen. Dit bewijst dat je de broedstand omhoog kunt krijgen, mits de waterstand structureel omhooggaat. Dat is een essentiële voorwaarde. Ik vrees dat de uitschieter van de dodaars dit jaar eenmalig was.”

“Voor het tellen moet ik vaak vroeg op, soms is het ijzig koud. Als ik dan door het veld loop, denk ik: wat doe ik hier? Maar ik vind het leuk om te proberen de vogelstand op peil te houden of te verbeteren. Door te documenteren en instanties te activeren, kun je er iets aan doen. Dat is mijn drijfveer.”

“Getallen zijn essentieel. We proberen de tellingen gecoördineerd plaats te laten vinden, in overeenstemming met de rest van Nederland. Want als je een bepaalde watervogel weinig telt, kunnen ze op dat moment in een ander gebied zitten. In heel Europa wordt in het midden van de maand geteld. Zo kun je bijvoorbeeld constateren dat de kuifeend zeldzaam is geworden in een bepaald reservaat, terwijl hij in de rest van Nederland stabiel is gebleven. Het aankaarten van ontwikkelingen doe ik tijdens overleggen, dan spreek ik instanties aan.”

“Ik was tien toen ik begon, ik ging met mijn vader mee. Tellingen doen was toen nog niet gebruikelijk. Hij bracht wel orchideeën in kaart. Hij had een tweedehands kijker, nog uit de Tweede Wereldoorlog. Die bestond uit twee helften. We keken ieder door een deel.”

In 2023 werd Hidde Bult uitgeroepen tot waarnemer van verdienste door Sovon. Een eer die je te beurt valt als je 25 jaar vogels telt. Lees hier het interview op de Sovon-website