Nu te zien: de visarend

Enkele jaren geleden had een visarend een meertje uitgezocht op Texel om te jagen. Niets bijzonders zou je zeggen, ware het niet dat het een klein meertje was op een druk vakantiepark. De ‘ooh’s’ en ‘aah’s’ waren daarom niet van de lucht, want het was immers een unieke kans voor verbaasde vakantiegangers om een heuse visarend te zien. Van dichtbij, want tam was ie. Met regelmaat plonsde hij in de vijver om een vis te vangen, met de klauwen uitgestrekt naar voren. Een lantaarnpaal deed dienst als uitkijkpost. Dit gedrag lijkt vreemd voor ons, maar in Noord-Amerika komen visarenden dicht bij mensen voor en broeden zij zelfs in tuinen. Vaak op nestpalen, zoals wij voor ooievaars hebben.

Terug naar ons land. Visarenden die in Scandinavië broeden, trekken tijdens de najaarstrek in augustus en september door, op weg naar Afrika om te overwinteren. Het zijn vooral visarenden uit Zweden. De komende weken zullen ze steeds vaker ergens opduiken; de piek van de doortrek is in de eerste helft van september. Na midden september nemen de aantallen snel af. De volwassenen trekken eerder door dan de jonge visarenden.

Tijdens trektellingen worden op een telpost hooguit enkele visarenden op een dag geteld, maar soms beduidend meer. Zoals op 13 september 2008, toen er veel wespendieven, bruine kiekendieven en visarenden werden waargenomen. Zelf had ik het geluk om maar liefst 16 visarenden te zien over de Tafelbergheide bij Huizen NH, een landelijk dagrecord. De dagen ervoor had een slepend regenfront met aan de noordzijde ervan oostenwind heel veel roofvogels, die normaal oostelijker langstrekken, naar het westen gedreven. Na het regenfront barstte de trek los.

Visarenden gebruiken graag thermiek (warme, opstijgende lucht) om te trekken, waarbij ze ook over grote bosgebieden vliegen. Maar ook in actieve vlucht trekken ze, soms met een vis die ze altijd met de kop naar voren, vanwege de stroomlijn, vervoeren. Op afstand heeft de soort wel iets weg van een grote meeuw, vooral een grote mantelmeeuw. Dat komt doordat de vleugels geknikt worden gehouden bij het cirkelen en tamelijk spits zijn.

Visarenden blijven soms weken achter elkaar hangen, bij grote wateren met veel vis. Denk dan aan de Biesbosch, het IJsselmeergebied, het Vechtplassengebied, de grote rivieren, de Delta. Op sommige plekken kun je er zelfs meer dan een zien. Visarenden zitten graag op fuikpalen, kale bomen langs het water, dukdalven et cetera. Actief jagen doen ze door rustig rond te vliegen boven het water, met de kop naar beneden. ‘Bidden’ doen ze ook vaak.

De visarend is dus een uitgesproken voedselspecialist die vrijwel uitsluitend op vis jaagt. Een fraaie aanpassing om glibberige vis te vangen zijn de extreem lange klauwen en de dikke tenen met aan de onderzijde een dikke, wratachtige structuur.

Omdat de visarend het goed doet in Noordwest-Europa en in Scandinavië is de visarend echt niet zeldzaam meer. Dus grijp je kans en zoek de komende tijd naar deze fraaie roofvogel.