Nu te zien: de spotvogel

De voor een zanger tamelijk lange vleugels wijzen erop dat de spotvogel een echte lange-afstandstrekker is. Spotvogels overwinteren in Oost-Afrika, tot in Zuid-Afrika aan toe. Vanuit Nederland vliegen ze daarheen via een zuidoostelijke trekroute. Begin mei keren de eerste spotvogels terug, eind mei zijn ze op volle sterkte. Het is een van de laatst aankomende zangvogels uit Afrika, alleen de bosrietzanger komt nog later terug.

Spotvogels zijn geen bewoners van gesloten bossen, maar houden van openheid en randen. Hagen en windsingels op het boerenland en op erven zijn daarom geliefde plekken, vooral als er vlieren staan. Een flink erf met beplanting kan makkelijk enkele paren huisvesten. Natuurlijke broedplaatsen vind je hier en daar in de duinen; de meeste spotvogels vind je echter op het platteland van Laag-Nederland, vooral in het Groene Hart en op Texel. Spotvogels zingen en zoeken hun voedsel niet laag boven de grond, maar meestal vanaf een meter of twee hoogte, waar ze ook hun nest bouwen.

Een heerlijke zanger, de spotvogel. Zoals de naam doet vermoeden, imiteert hij veel andere vogels, ook niet-zangvogels, zoals scholekster en grutto. De zang is een vrolijke kakafonie, waarin je ook typische spotvogelgeluiden hoort, zoals een herhaald, schel “te-tíew”. Vooral hieraan is de soort al van verre te herkennen.

De verwante orpheusspotvogel zingt veel sneller, zonder pauzes en heeft dus een andere opbouw van de zang. Deze uit Zuidwest-Europa afkomstige soort komt door klimaatverandering steeds vaker in Nederland voor maar is wel zeldzaam. Hij heeft een voorkeur voor zonnig gelegen, lager struweel dan de spotvogel.

Met enige moeite en geduld is de wat schuwe spotvogel ook wel te zien. Een fraaie, zachtgeel en van boven grijsgroen gekleurde zanger met een opvallend groot oog en een grote kop, een stevige, oranjeroze snavel en krachtige, grijze poten. Hij heeft geen oogstreep zoals de enigszins gelijkende, maar kleinere en fragielere fitis en heeft daardoor een ‘open’ gezichtsexpressie. Op de vleugel is een opvallend bleek paneel te zien.

In juni zingen spotvogels steeds minder. Je hoort ze op de broedplaats alleen nog af en toe roepen: “tè-tè-tíew” of iets dergelijks. In augustus vertrekken de spotvogels, na het grootbrengen van één nest met jongen, alweer naar Afrika. Doortrek is er niet bij ons, waardoor ze snel uit beeld verdwijnen.