Zomertaling / Agami - Daniele Occhiato
2017, een goed jaar voor de zomertaling
Geplaatst op 27 maart 2017
Dit voorjaar werden tot nu toe opvallend veel zomertalingen op trek waargenomen. Gaan we ook een piekjaar beleven qua aantallen broedvogels? Hopelijk, want het gaat niet goed met deze Rode Lijst-soort. Net zoals bij zoveel andere vogelsoorten ligt de oorzaak van de achteruitgang vooral in de industrialisatie van de landbouw. In natte natuurgebieden vindt de soort een refugium.
Zo zuidelijk als de zomertaling overwintert, doet geen enkele Europese eend: ten zuiden van de Sahara, in de Sahel. Vooral in de binnendelta van de Niger in Mali en de Senegal-delta verblijven grote aantallen zomertalingen uit de Europese broedgebieden. Droogte in de Sahel zorgt voor een lage winteroverleving, waarna er kleinere aantallen terugkeren naar de broedgebieden.
Afgelopen maart meer zomertalingen dan anders
Vanaf begin maart verlaten de zomertalingen hun Afrikaanse overwinteringsgebieden. Vermoedelijk vliegen de vogels in één keer naar Europa, omdat er in Noord-Afrika geen belangrijke pleisterplaatsen bekend zijn. Bij ons worden de eerste gewoonlijk ook begin maart gezien. Dit jaar werden de eerste zomertalingen gezien op 1 maart. Vroeger, toen zomertalingen veel talrijker waren, werden ze wat vaker al in februari opgemerkt.
In de afgelopen maand maart werden opvallend grote aantallen zomertalingen gezien in Nederland. Niet alleen in het binnenland (23 maart 31 ex. langs de Maas ten noorden van Roermond), maar ook langs de kust (16 maart 38 bij Coudorpe, Zeeland) en zelfs trekkend over zee, zoals op 11 maart, 32 ex. bij IJmuiden (bron: waarneming.nl). Deze periode werd gekenmerkt door zacht weer met zuidelijke winden. Ook in Engeland werden de afgelopen weken veel meer zomertalingen gezien dan in andere jaren. De trek vindt vooral ’s nachts plaats; maar boven zee willen zomertalingen in de ochtend nog wel eens doorvliegen.
Het wordt dit voorjaar spannend of er meer zomertalingen gaan broeden dan in andere jaren. De laatste jaren zijn er meer natte winters in de Sahel geweest, wat resulteert in minder sterfte. Wellicht is dit de verklaring voor de hogere aantallen zomertalingen tot nu toe.
Op Rode Lijst
Het aantal broedpaar zomertalingen is vooral sinds de jaren zestig sterk achteruit gegaan. De afname tussen 1960 en 2004 bedroeg meer dan 85 procent, waardoor de soort op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels staat. Sindsdien is de soort met ups en downs verder afgenomen als broedvogel. Ook de aantallen in zomer en najaar zijn nog maar een schim van het verleden. In de Zuiderzee brachten vroeger duizenden zomertalingen de rui door, aantallen waarvan we nu alleen maar kunnen dromen. Een aantal van 130 ex., zoals op het Gooimeer op 22 augustus 2012, is buitensporig veel voor de huidige tijd.
In agrarisch cultuurland viel de afname samen met intensiever grondgebruik: waterstandverlaging, vroeg en frequent maaien, homogene grasmatten met weinig nestgelegenheid, kale slootkanten, hogere beweidingsdruk enzovoort. Veel natuurgebieden werden in dezelfde periode ongeschikt door verdroging. Daar bovenop zorgden droogteperiodes in het overwinteringsgebied, de Sahel, voor lage winteroverleving.
Zomertalingen aantrekken
In landbouwgebieden zijn zomertalingen aan te trekken door aanzienlijke verhoging van de waterstand (zoals in hoogwatersloten), plasdras, de aanwezigheid van natuurvriendelijke, flauw aflopende oevers en laat maaien. Rust is van groot belang voor deze makkelijk te verstoren soort.
Zomertalingen hebben vooralsnog meer te zoeken in natuurgebieden, in met name de nieuwe, grootschalige natuurontwikkelingen met veel plasdras en andere, uitgestrekte, ondiepe waterpartijen. Omdat zomertalingen in het broedgebied in broedconditie moeten komen, is het belangrijk dat de vogels vlak na aankomst veel voedsel kunnen vinden en dat daarom het gebied flink nat is. In dat soort gebieden is het in juni goed opletten of er vrouwtjes zomertalingen met hun pullen tevoorschijn komen.
