Citroenkwikstaart
Citrine Wagtail, Motacilla citreola - Kwikstaarten (Motacillidae)
Prachtige kwikstaart die broedt van Noord-oost Europa tot diep in centraal Siberië. Lijkt op 'onze' gele kwikstaart, maar volwassen mannen zijn onmiskenbaar, met hun citroengele kop en zwarte kraag.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De citroenkwikstaart heeft zijn naam te danken aan de volwassen mannen van deze soort in zomerkleed. Die lijken qua bouw weliswaar op gele kwikstaart, maar hebben een zeer opvallende citroengele kop, met in de nek en langs de schouders een mooie zwarte kraag, die overgaat in een asgrijze rug. Ook buik en borst zijn diepgeel. Onderstaartdekveren zijn meestal wit, terwijl die bij gele en grote gele kwikstaart altijd geel zijn. Jonge citroenkwikstaarten, vrouwen en mannen in winterkleed lijken meer op andere kwikstaarten (gele en witte) maar hebben in alle kleden twee zeer brede witte vleugelstrepen. Ook de lichte, gele of vuilwitte omranding van de grijzige oorstreek is bij deze vogels opvallend.
Geluid
Het meestgehoorde geluid bij citroenkwikstaarten in Nederland is de vluchtroep. Een hoog, doordringend en explosief "Tsrieeep". Zang bestaat uit eenvoudige, raspende klanken met (soms vrij lange) pauzes ertussen.
16,5-20 cm
PARTRIDGE
Leefwijze
Broeden
Vrouw citroenkwikstaart bouwt het nest op de grond, meestal in het gras. Het is een kommetje van mos, bladeren en stengels, gevoerd met haar, wol en veren. Legsel (één per seizoen) bestaat uit 3-6 eieren, soms 7. Beide ouders broeden en na 14-15 dagen komen de jongen uit. Ongeveer 2 weken later verlaten ze het nest.
Leefgebied
De citroenkwikstaart broedt van Polen, de Baltische staten en Finland oostwaarts tot diep in Centraal-Siberië, Mongolië en Noordoost-China. Overwintert in India en Zuidoost-Azië. Breidt broedgebied in westelijke richting uit. Broedt in moerassen, langs oevers van rivieren en meren, en in vochtige graslanden met verspreide wilgenbosjes. Ook wel in weiden rond dorpen. Buiten het broedseizoen in vergelijkbare vochtige habitats.
Voedsel
Het voedsel bestaat voornamelijk uit een breed palet aan ongewervelden en hun larven. Onder meer libellen en libellenlarven, keverlarven, vliegen en spinnen. Foerageert al lopend en pikt prooien van de grond, bladeren of het wateroppervlak. Zoekt vaak lopend over drijvende waterplanten en aan de rand van wateren naar voedsel.
Vogeltrek
Overwintert voornamelijk in India en Zuidoost-Azië. De najaarstrek speelt zich af van augustus tot in oktober, terwijl de terugkeer naar de broedgebieden tussen maart en mei plaatsvindt. In die periodes duiken citroenkwikstaarten ook op als dwaalgasten in onder meer Nederland.
Vogelbescherming Optiek
Verspreiding en aantal
Dankzij de westwaartse uitbreiding van het broedgebied neemt ook het aantal waarnemingen van citroenkwikstaarten in Nederland toe. Tot en met 1990 was er slechts één gezien in Nederland. Sinsdien wordt er hier ieder jaar minstens één citroenkwikstaart gevonden. In sommige jaren zelfs meerdere exemplaren. In 2011 broedde een gemengd paartje citroenkwikstaart (man) /gele kwikstaart succesvol bij Zeewolde.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Citroenkwikstaarten kunnen in heel Nederland opduiken. Ze hebben een voorkeur voor natte terreinen. Met name in april-mei en september-oktober kan het de moeite lonen groepjes kwikstaarten goed af te speuren. Er kan zomaar een 'citroenkwik' tussen zitten!
In Europa
Broedt in Noordoost-Europa (Finland, Wit-Rusland, Oekraïne) en breidt broedgebied westwaarts uit. Inmiddels ook vaste broedvogel in de Baltische staten en Noord-Polen, terwijl ook in Duitsland en Zwisterland broedende citroenkwikstaarten zijn gevonden. Buiten het broedseizoen duiken citroenkwikstaarten steeds vaker op in Noordwest-, Midden- en Zuidoost-Europa.
Meer informatie
Bescherming
Deze soort geldt als wereldwijd niet bedreigd.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in voor een algehele verbetering van de natuurkwaliteit in Nederland. Daar profiteren ook dwaalgasten van.
Wat kun jij doen
Verstoor geen dwaalgasten en respecteer de aanwijzingen van terreinbeheerders. Gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk kunnen belangrijk bijdragen aan een basiskwaliteit natuur in Nederland, waardoor het voor vogels aantrekkelijker wordt om in Nederland te verblijven.
Meer weten?
Wet- en regelgeving
De citroenkwikstaart is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn citroenkwikstaarten beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de citroenkwikstaart wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate op doortrek in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal