Grijze wouw
Black-winged Kite, Elanus caeruleus - Havikachtigen (Accipitridae)
De grijze wouw is een soort die vanuit Afrika en het Iberisch schiereiland in hoog tempo oprukt naar het noorden. Jaarlijks worden nu meerdere exemplaren van deze sierlijke roofvogel met de koraalrode ogen gezien in Nederland.
Snel naar informatie over:
Herkenning
Vrijwel niet met andere soorten te verwarren. Ongeveer zo groot als een torenvalk, maar oogt groter. Bidt ook als een torenvalk en zweeft als een kiekendief met omhooggehouden vleugels. Grijze wouw heeft een blauwgrijs verenkleed met opvallende zwarte schouders. Kop en onderzijde zijn wit tot zilvergrijs, waarbij de zwarte vleugelpunten zeer opvallend zijn. Ogen zijn koraalrood en worden omgeven door een zwart masker, waardoor de vogel een wat bozige aanblik heeft. Bij jonge vogels zijn de bovendelen wat donkerder grijs, met lichte veerranden. Bovenborst is vaak wat rossig en de kruin bruinachtig. Ogen zijn bij jonge grijze wouwen meer geel dan rood.
Geluid
Nogal zwijgzame soort. Meestgehoorde roep is een vrij hoge fluitoon. Daarna een lager, raspend "wèèèèk".
30-37 cm, spanwijdte 77-92 cm
Leefwijze
Broeden
Maakt nest in de vork van de bovenste takken van een boom. Het is een schotelachtig platform van vaak niet meer dan een halve meter. Doorgaans bouwen grijze wouwen ieder jaar een nieuw nest; ook wel op elektriciteitsmasten. Kunnen het hele jaar door broeden, afhankelijk van het prooiaanbod. Maar in Europa starten ze vooral tussen februari en april. Gemiddeld leggen ze 3-4 eieren, die na 30-35 dagen uitkomen. Na 30-40 dagen zijn de jongen vliegvlug en duurt het ongeveer 12 weken voor ze echt zelfstandig zijn. Hebben vaak meerdere legsels per jaar, uniek onder Europese roofvogels. In Zuidwest-Frankrijk soms wel vier.
Leefgebied
De grijze wouw is vanuit Afrika opgerukt naar Zuidwest-Europa. Hij komt vooral voor op savannes, halfwoestijnen, grasland en landbouwgebieden met hier en daar bomen, of bosschages. De opkomst van de grijze wouw in Spanje en Portugal is begonnen inde uitgestrekte dehesa's. Dit zijn de savanneachtige landbouwgebieden met verspreid groeiende bomen (met name (kurk)eiken).
Voedsel
Heeft een gevarieerd dieet, waarvan het grootste deel bestaat uit kleine zoogdieren. Daarnaast eten grijze wouwen insecten, reptielen, kleine vogels en zelfs vleermuizen. Jaagt vanaf een uitkijkpost, zoals een boom, paal of draad. Bidt bij het jagen meestal net als een torenvalk en eet zijn prooi regelmatig al vliegend op; ook kleine zoogdieren. Jaagt vaak in de schemering.
Vogeltrek
Hoewel grijze wouwen normaal gesproken jaarrond in geschikt gebied verblijven, is na het broedseizoen sprake van het uitzwerven van jonge dieren. Grijze wouwen zijn ook nomadisch: ze zwerven rond tot ze plekken vinden met voldoende prooien. Vooral in april, mei en oktober worden ze buiten hun vaste broedgebieden gezien.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
Sinds de uitbreiding van het broedgebied ten noorden van de Pyreneeën wordt de grijze wouw ook vaker in Nederland gezien. Met name sinds 2015 is het aantal waarnemingen hier explosief gestegen. Voor die tijd was het een zeer zeldzame dwaalgast. Tegenwoordig worden jaarlijks verschillende exemplaren in Nederland gezien. Verwacht wordt dat de soort binnen afzienbare tijd zelfs in Nederland gaat broeden.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen |
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Grijze wouwen kunnen inmiddels overal in Nederland opduiken, in alle maanden; met iets meer kans in het najaar. Dus blijf altijd alert op deze sierlijke zilverblauwe roofvogel met de opvallende zwarte vleugelpunten en schouders en het bozige masker.
In Europa
Vanuit Afrika heeft de grijze wouw een sterke opmars gekend in Spanje en Portugal. De soort is na de oversteek van de Pyreneeën ook aan een sterke opmars bezig in Frankrijk, waar hij inmiddels al in het noorden broedt. Dwaalgasten worden in toenemende mate in België en Nederland gezien, terwijl in het voorjaar van 2023 de eerste grijze wouw Engeland bereikte.
Meer informatie
Bescherming
Deze soort geldt als wereldwijd niet bedreigd.
Wat wij doen
Vogelbescherming zet zich in voor een algehele verbetering van de natuurkwaliteit in Nederland. Daar profiteren ook dwaalgasten van.
Wat kun jij doen
Verstoor geen dwaalgasten en respecteer de aanwijzingen van terreinbeheerders. Gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk kunnen belangrijk bijdragen aan een basiskwaliteit natuur in Nederland, waardoor het voor vogels aantrekkelijker wordt om in Nederland te verblijven.
Meer weten?
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De grijze wouw is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn grijze wouwen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de grijze wouw wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate op doortrek in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal