Grote gele kwikstaart

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Roep hoog en scherp "tzip" of "tzi-dip", lijkt op witte kwikstaart, maar harder en metaliger.

• Zang
• Roep (familie)
• In vlucht

Broeden

Legt tussen eind maart en half juli de eieren, meestal 4-6. Vaak twee legsels per jaar. Nestelt graag vlak bij stromend water in een nis in een muur of onder een brug of bij boomwortels in oevers. Ze maken ook gebruik van speciale nestkasten. Broedduur 11-14 dagen. De jongen worden na het uitvliegen door de man verzorgd, terwijl de vrouw bezig gaat met het tweede broedsel.

Leefgebied

De grote gele kwikstaart broedt en foerageert vrijwel uitsluitend aan de oevers van beken en rivieren, liefst met loofbos of loofbomen omzoomd. Bij voorkeur zijn die beken en rivieren snelstromend, maar hij broedt ook aan zwak of zelfs nauwelijks stromend water, zoals in Nederland. Het broeden in bebouwd gebied, en met name in dorpen waar een beek doorheen loopt, komt in de bolwerken (Twente, Achterhoek, Limburg) van de grote gele kwikstaart regelmatig voor. In de laatste decennia zijn grote gele kwikstaarten ook in steden buiten het reguliere broedgebied vastgesteld, zoals in Groningen en Breda. Een westelijke buitenpost is Utrecht, waar de grote gele kwikstaart langs de singels in het centrum van de stad heeft gebroed.

Voedsel

Allerlei kleine ongewervelde dieren die in of bij het water leven; vooral insecten, maar ook spinnen, vlokreeftjes en kleine slakjes. Als insecten worden met name vliegen, muggen, kokerjuffers, haften, steenvliegen en kevers in het voedsel aangetroffen.

Vogeltrek

De najaarstrek vindt plaats in september en oktober, als kleine aantallen doortrekken, meestal alleen of hooguit met enkele vogels. Deze grote gele 'kwikken' zijn afkomstig uit Duitsland, waar grote populaties leven die deels westelijk en noordwestelijk trekken. Ook trekken er vogels door uit het zuiden van Scandinavië en vermoedelijk uit Polen. In de winter zijn de aantallen een stuk lager. Onze eigen broedvogels trekken deels weg; naar het zuiden, tot aan de Pyreneeën. Broedgebieden in Twente en de Achterhoek zijn ’s winters nagenoeg verlaten, maar in Limburg overwinteren in zachte winters aanzienlijke aantallen; ten dele eigen broedvogels. Dan ook te zien in steden en dorpen waar ze langs water en op platte daken met grind te vinden zijn.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Bij natuurlijke, snelstromende beken en rivieren in Oost-Nederland.

In Europa

In vrijwel geheel Europa is de grote gele kwikstaart aan te treffen. Alleen in het midden en noorden van Scandinavië is de soort veel zeldzamer en slechts zeer lokaal aan te treffen.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat kun jij doen

Overheden en terreinbeheerders kunnen nog meer beekjes herstellen of sprengen aanleggen, zoals op de Veluwe. De grote gele kwikstaart is ook geholpen met speciale nestkasten in de buurt van stromend water en dan op te hangen aan een huisje, schuurtje of onder een brug of stuw. Bij voorkeur ergens 'onder'.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland

Actuele berichten

• Ontmoet de ijsvogel langs herstelde Dinkel
• Grote gele kwikstaart in de winter
• Luisteren naar… Kwikstaarten op trek

Downloads

• Grote gele kwikstaart - artikel Vogelnieuws 2012-03 (pdf, 114 Kb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van grote gele kwikstaarten zijn het gehele jaar beschermd, omdat zij elk broedseizoen op dezelfde plaats broeden en daarin zeer honkvast of afhankelijk van bebouwing of biotoop zijn. De (fysieke) voorwaarden voor de nestplaats zijn vaak zeer specifiek en limitatief beschikbaar. De nesten zijn daarom, voor zover ze niet permanent verlaten zijn, jaarrond beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving