Navigatie overslaan
Kleine mantelmeeuw / Elwin van der Kolk

Kleine mantelmeeuw

Lesser Black-backed Gull, Larus fuscus - Meeuwen (Laridae)

De kleine mantelmeeuw leeft vooral aan de kust en in toenemende mate in het binnenland. Algemene broedvogel met kolonies op de Waddeneilanden maar ook op de Maasvlakte. In het Waddengebied en in de Zeeuwse Delta is het aantal kleine mantelmeeuwen het grootst. Bijna een vijfde deel van de totale Europese populatie verblijft in het voorjaar aan de kust van de Nederlandse Noordzee.

Kleine mantelmeeuw / Agami

Herkenning

Van de grote meeuwen die in ons land voorkomen hebben alleen de geelpootmeeuw en de kleine mantelmeeuw gele poten. Mantel en vleugels zijn veel donkerder dan die van geelpootmeeuw en de zilvermeeuw. De grote mantelmeeuw heeft roze poten en is een stuk groter dan de kleine mantelmeeuw. Het uit elkaar houden van eerste winter kleine mantelmeeuwen en zilvermeeuwen vraagt om een blik op de tertials, de binnenste armpennen van de vleugel. Bij de zilvermeeuw hebben die duidelijk gekartelde randen. Ook hebben jonge kleine mantelmeeuwen donkere ondervleugels. Raadpleeg voor meer verschillen gespecialiseerde vogelgidsen.

Geluid

Lager en nasaler dan zilvermeeuw.


51-61 cm, spanwijdte 124-127 cm

Deze soort lijkt op:

Vogelbescherming Optiek

Ruime sortering, hoge kwaliteit in alle prijsklassen, 40 jaar expertise en persoonlijk advies in de winkel in Zeist. Ons enthousiaste en deskundige winkelteam demonstreert graag de verschillende modellen en mogelijkheden, zodat je zelf kunt vergelijken en op je gemak je keuze kunt maken. Én je steunt het werk van Vogelbescherming.

Bekijk Vogelbescherming Optiek

Leefwijze

Broeden

Broedt vanaf eind april. Maakt jaarlijks één nest van gras, stro, korstmossen en veren in een gebied met dichtere vegetatie dan de zilvermeeuw. Broedt ook op gebouwen en in weilanden. Legt gemiddeld 2-3 eieren. Bij voedselschaarste zijn de eieren kleiner dan normaal. De eieren worden in 24-28 dagen uitgebroed, de jongen kunnen na 30-40 dagen vliegen.

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

De kleine mantelmeeuw broedt vooral in kustgebieden zoals duinen, strandvlakten, kwelders, schorren en dijken, steeds vaker ook in graslanden met veel water. Broedt ook op gebouwen in steden en industriegebied om vossen te mijden. Meer dan 90 procent van de broedparen bevindt zich op de Waddeneilanden of in de Delta. Op de Maasvlakte bevindt zich een grote kolonie van zo'n 30.000 paren, vermoedelijk de grootste van Europa. Is vrijwel altijd in een groep aanwezig, samen met zilvermeeuwen en grote mantelmeeuwen. Zoekt eten op zee en maakt in de broedtijd lange tochten tot meer dan 100 km uit de buurt van de kolonie.

Voedsel

Eet schelpdieren, kleine vissen, vogeleieren en kuikens, knaagdieren en bessen. Zoekt lopend naar voedsel, vliegt achter trawlers aan maar pikt ook vissen uit het water die vlak onder het oppervlak zwemmen.

Vogeltrek

Trekt vanaf half juli tot eind september langs de kust zuidwaarts, tot aan Marokko. Door de mildere winters van de laatste jaren gaan ze minder ver of blijven ze soms zelfs in Nederland. Tussen maart en mei trekken ze weer terug naar het broedgebied. In Nederland zijn ook veel doortrekkende kleine mantelmeeuwen uit Engeland en Scandinavië te zien.


Verspreiding en aantal

zeer talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker en wintergast in zeer groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

De kleine mantelmeeuw wordt steeds talrijker. In 1926 werd het eerste broedpaar gesignaleerd, waarna in de jaren zeventig van de vorige eeuw het aantal explosief steeg. Het aantal broedparen is de laatste twintig jaar bijna verdrievoudigd tot zo'n 100.000. Profiteert meer van visafval van trawlers dan zilvermeeuw (is wendbaarder en gaat verder zee op).

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 68.500-72.000 (in 2023)
Geschat maximum aantal overwinteraars 530-1240 (in 2016-2021)
Doortrekkers 94.600-260.000, jul-aug,apr-mei (in 2016-2021)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Te zien in kust- en duingebied, vaak in groepen samen met zilvermeeuwen en grote mantelmeeuwen. In voor- en najaar overigens ook in grote getalen in het binnenland te zien.

In Europa

Kleine mantelmeeuwen komen voor in Noord- en West-Europa. Het zijn zeevogels die langs de gehele Atlantische, Noordzee- en Oostzeekust voorkomen. In kleinere aantallen tref je kleine mantelmeeuwen ook in het binnenland aan. In Finland broeden kleine mantelmeeuwen tot ver in het binnenland rond de meren.

Meer informatie


Bescherming

Niet bedreigd en in Nederland tot voor kort sterk toegenomen. Bedreigingen zijn vossenpredatie, voedselgebrek door afdekken vuilnisbelten, veranderingen in visserij (niet meer overboord gooien bijvangst), jacht (Denemarken), verstoring rust in kolonies.

Wat wij doen

Vogelbescherming zet zich op allerlei manieren in voor de bescherming van belangrijke vogelgebieden in Nederland, zoals het duin- en kustgebied of het Waddengebied, waar ook vaak zilvermeeuwen broeden of voedsel zoeken. Dat doen we door kennisoverdracht en door voorbeeldprojecten. Verder maakt Vogelbescherming zich sterk voor een meer duurzame visserij, zoals in het Waddengebied en in het IJsselmeer én voor natuurreservaten op de Noordzee.

Wat kun jij doen

Laat meeuwenkolonies in de broedtijd met rust, het is meestal niet toegestaan om er te komen in de broedtijd. In de steden langs de kust is het zaak om meeuwen niet te voeren, geen etensresten op straat te gooien en ondergrondse vuilcontainers en af te sluiten prullenbakken aan te brengen. Op die manier is mogelijk ervaren overlast in te dammen. Met draden en gaas kan men voorkomen dat kleine mantelmeeuwen op daken gaan broeden.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads


Wet- en regelgeving

De kleine mantelmeeuw is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kleine mantelmeeuwen beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kleine mantelmeeuwen wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kleine mantelmeeuwen zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.

Verschillende broedgebieden van kleine mantelmeeuwen zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Duinen en Lage Land Texel, Duinen Vlieland en de Waddenzee. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal