Zwarte ooievaar duikt overal op in augustus

Een zwarte ooievaar die in het veld staat, is gemakkelijk te herkennen. Een opvallende grote zwarte vogel op hoge poten. Onmiskenbaar. In de lucht is de zwarte ooievaar (zeker van grote afstand) wat lastiger van ‘onze’ witte ooievaar te onderscheiden.

Maar wie let op de zwarte hals en geheel zwarte vleugels (de ooievaar heeft zwart-witte vleugels en een witte hals) kan ze ook in de lucht herkennen. Een volwassen zwarte ooievaar is een mooie verschijning met een dieprode snavel en poten. De zwarte bovendelen geven in de zon een groene en paarse gloed.

In Nederland zien we op doortrek vooral jonge vogels. Die hebben nog geen rode poten en snavel maar grijsgroene en het zwart van de veren is doffer. Misschien minder fraai dan volwassen vogels, maar nog altijd schitterend om te zien.

Augustus is spitsuur voor doortrekkende zwarte ooievaars in Nederland. Dan is de kans veruit het grootst er een tegen te komen. De afgelopen dagen zagen vogelaars bijvoorbeeld zwarte ooievaars bij Nijmegen, Weesp, Veenendaal, Lage Mierde, Valkenswaard, Haastrecht, Pijnacker, op Texel en nog veel meer plekken.

Harvey van Diek van Sovon vogelonderzoek Nederland: “Je kunt zwarte ooievaars vrijwel overal tegenkomen momenteel, maar de meeste kans heb je in de oostelijke helft van het land. Dat kan bij water zijn (waar ze jagen op vissen en amfibieën) of op een akker of grasland (onder andere sprinkhanen), zolang er maar voedsel beschikbaar is. Vooral jonge zwarte ooievaars zijn doorgaans opvallend tam en vliegen niet snel op. Die kennen de gevaren nog niet zo goed. De volwassen vogels zijn een stuk schuwer. Let ook goed op groepen witte ooievaars, want daar zitten soms ook zwarte ooievaars tussen.”

De zwarte ooievaars die door Nederland trekken, komen vooral vanuit het oosten en reizen via Nederland naar hun overwinteringsgebied in Afrika. Van Diek: “Onderzoek via geringde zwarte ooievaars toonde aan, dat de doortrekkers vooral uit Noord-Duitsland, Polen en Tsjechië komen, maar ook uit België, waar een groeiende populatie te vinden is in de Ardennen. De zwarte ooievaar doet het de afgelopen tientallen jaren goed in de meeste van die landen. Daarom zien we in Nederland in augustus ook steeds vaker zwarte ooievaars op doortrek.”

De zwarte ooievaar breidt zijn verspreidingsgebied als broedvogel al jaren richting Nederland uit. Vanuit de Duitse deelstaten Niedersachsen en Nordrhein-Westfalen komen ze westwaarts. De populatie in België is eveneens fors gegroeid naar meer dan 100 paren. We worden dus vanuit het oosten en zuiden steeds dichter genaderd door zwarte ooievaars.

Al jaren hopen Nederlandse vogelliefhebbers dat de zwarte ooievaar gaat broeden in Nederland. Er worden ook steeds vaker overzomerende exemplaren gezien in ons land. Maar een broedpoging is nog steeds niet vastgesteld.

Harvey van Diek: “Tot op heden nog geen broedgeval, nee. Maar dat kan niet lang meer duren volgens mij. Grote, lang levende vogelsoorten verkennen eerst een nieuwe broedomgeving, voordat ze daar in latere jaren een nest bouwen. Denk aan de zeearenden en de visarend, die steeds langer in de zomer in Nederland bleven hangen, totdat ze er uiteindelijk gingen broeden.”

“Zwarte ooievaars worden ook steeds minder schuw. In het buitenland vestigen ze zich nu soms al in bossen vlakbij of zelfs ín recreatiegebieden. Dat was vroeger ondenkbaar. Er zijn in Nederland volwassen zwarte ooievaars in juni gezien terwijl ze zich ophielden in uitgestrekte loofbossen met veel poelen en natte bosranden. Een broedgeval zou zeker niet uit de lucht komen vallen! Laat maar komen!”