Zwarte ooievaar
Black Stork, Ciconia nigra - Ooievaars (Ciconiidae)
In Nederland wordt de zwarte ooievaar alleen op doortrek gezien en hij duikt steeds vaker op. In mei en in augustus worden de meeste zwarte ooievaars hier gezien. Vaak gaat het dan om niet-geslachtsrijpe dieren, die tijdens hun omzwervingen ons land bezoeken. Soms blijven vogels in de zomer in Nederland hangen. Een broedgeval is nog niet aangetoond.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De zwarte ooievaar heeft in tegenstelling tot de witte ooievaar in vlucht een opvallend zwarte hals en een witte buik. De zwarte bovendelen geven in de zon een groene en paarse gloed. Juveniel heeft geen rode poten en snavel maar grijsgroene. In vlucht kan hij minutenlang zeilen op thermiek zonder zijn vleugels te hoeven bewegen.
Geluid
Hoog, roofvogelachtige roepen. Ook gesis. Alleen bij nest, verder zwijgzaam.
95-100 cm , spanwijdte 144-155 cm
Leefwijze
Broeden
Geen broedvogel in Nederland. Broedt van april-juni. Is geen koloniebroeder, maar soms zijn er wel een paar nesten bij elkaar. Heeft één legsel per seizoen met 2-6 eieren. Het nest bestaat uit takken en bevindt zich hoog in bomen.
Leefgebied
Omdat zwarte ooievaars voornamelijk vis en amfibieën eten, zijn ze hoofdzakelijk te vinden in ondiepe plassen in besloten landschappen, op zoek naar prooi. Ze broeden in oud, open bosland, niet in de buurt van de mensen.
Voedsel
Zwarte ooievaars eten hoofdzakelijk vis, maar ook amfibieën, insecten, kleine zoogdieren en jonge vogels.
Vogeltrek
Trekkers komen waarschijnlijk vooral uit de westelijke delen van het verspreidingsgebied, van Denemarken via Noord-Duitsland tot in Tsjechië. De voorjaarstrek loopt van half april tot eind mei. Meer kans op waarnemingen tijdens de najaarstrek. Van juli/augustus tot in september/oktober. Vaak solitaire vogels of een klein groepje, soms meer. Ze zouden overal te zien kunnen zijn, maar het meest aan de kust en op hoge gronden. De vogels die zomers blijven hangen, kiezen voor rustige hoogveengebieden en open agrarisch gebied.
Cursus Vogels in Nederland
Verspreiding en aantal
doortrekker in uiterst klein aantal
Voor Nederland zijn er onvoldoende gegevens beschikbaar om een trend te berekenen, maar lijkt toe te nemen als trekvogel. De Europese populatie wordt geschat op 9.800-13.900 broedparen en geldt niet als bedreigd.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | 0 (in 2023) |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 1-3 (in 2013-2015) |
| Doortrekkers | 1-100 (in 2008-2012) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
De Groote Peel in augustus bij oostenwind.
In Europa
De zwarte ooievaar broedt voornamelijk in uitgestrekte bosgebieden van Oost-Europa tot ver in Rusland, maar ook in delen van Duitsland, Frankrijk en het Iberisch Schiereiland.
Meer informatie
Bescherming
De zwarte ooievaar geldt niet als bedreigd op Europese schaal, maar heeft wel te lijden onder ontbossing in Oost-Europa en Rusland, intensieve landbouw en achteruitgang van natuurgebieden in zijn Afrikaanse overwinteringsgebied.
Wat wij doen
Vogelbescherming onderneemt geen specifieke acties voor deze doortrekker in klein aantal.
Wat kun jij doen
Moch je tussen mei en juli de zwarte ooievaar in een rustig oud bos treffen, ga er voorzichtig mee om. Het zou om een broedgeval kunnen gaan.
Meer weten?
Actuele berichten
- Kijkerstress op de Camino de Santiago de Compostella
- Een avond met... de zwarte ooievaar
- Zwarte ooievaar duikt overal op in augustus
Downloads
- Europese rode lijst - Zwarte ooievaar (pdf, 1.34 Mb)
Eropuit met MijnVogelvinder.nl
Wet- en regelgeving
De zwarte ooievaar is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn zwarte ooievaars beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de zwarte ooievaar wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal