Zelfs de noordse stern op de Rode Lijst

De noordse stern broedt in het Noordpoolgebied (met onze Waddeneilanden als zuidelijkste puntje) en overwintert in het Zuidpoolgebied. Daarna komt ie weer terug. Ieder jaar heen en weer, meer dan 70.000 km! Hij reist verder dan elk ander dier op aarde en is het enige dier dat op de Noordpool én de Zuidpool komt en twee poolzomers meemaakt. Uitzonderlijk toch?

Dat houden noordse sterns niet lang vol denkt u misschien, maar ondanks die immense inspanning leven ze lang, tot wel 34 jaar. Ze gaan broeden als ze een jaar of 4 zijn en brengen de meeste jongen groot als ze meer ervaring hebben, zo rond hun 9de. Deze vogel is ook nog eens één van de wijdst verspreide vogelsoorten, die op alle zeven continenten is waargenomen.

De noordse stern is dus sterk, wordt oud en is flexibel genoeg is om een groot verspreidingsgebied te hebben in de landen rond de Noordpoolcirkel. Wereldwijd zijn er rond de 2 miljoen en ook al fluctueren de aantallen in sommige gebieden, Birdlife International maakt zich momenteel geen erge zorgen om het wereldwijde voortbestaan van deze soort.

In Nederland tobben we wel over ‘onze’ noordse sterns, die begin april weer arriveren. Ze broeden in het Waddengebied, eten zich daar vol voor ze die immense afstand vliegen, vallen onder onze verantwoordelijkheid en staan nu pijnlijk genoeg voor het eerst op de Rode Lijst voor Nederlandse broedvogels.

Daarbij is de deelpopulatie noordse sterns die in Nederland broedt, nog uitzonderlijker dan de rest ontdekten Nederlandse onderzoekers. Onze noordse sterns volgen namelijk een andere vliegroute naar de Zuidpool. Ze gaan ook even langs Australië, nog verder dus! Die moeten veilig thuis kunnen komen.

Omdat Nederland aan de zuidkant van het verspreidingsgebied van de noordse stern ligt, hebben hun aantallen altijd geschommeld. Echter, in vergelijking met de jaren ’50 zijn er nu ruim 50% minder. Dat is significant. Stormvloeden (dus overstromingen) blijken een belangrijke oorzaak voor het mislukken van broedsels. Verder spelen predatie en gebrek aan broedplekken en voedsel een rol.

Overstromingen komen steeds vaker voor, mogelijk als gevolg van stijgende CO2-niveaus en daarmee gepaard gaande opwarming. En dat gaat op termijn misschien nog een lelijk gevolg hebben voor de noordse stern. Hij broedt namelijk in veel landen, maar allemaal in een relatief smalle strook rond het Noordpoolgebied. Een gebied waar een reële kans bestaat dat de huidige vegetatie grotendeels verloren gaat door klimaatverandering. Dan zou er wereldwijd ineens toch een probleem voor hem ontstaan…

Gedeeltelijke oplossingen voor de bedreigingen waar Nederlandse noordse sterns mee kampen zijn het aanleggen van broedeilanden in de buurt van goede voedselgebieden en het afrasteren van kolonies om predatie te voorkomen. En dat gebeurt dan ook. Nog belangrijker voor deze soort is het vergroten van de kustdynamiek, zodat op natuurlijke wijze broedplaatsen ontstaan. Geen gemakkelijke taak, maar Vogelbescherming en vele partners zetten de schouders eronder.