Tijd voor een groene Mansholt

Boeren wegzetten als dé oorzaak van de grote achteruitgang van biodiversiteit en vernietiging van natuurrijke landschappen lost niets op. Maar dat geldt net zo hard voor het ontkennen of bagatelliseren van de negatieve invloed van ons landbouwsysteem op natuur en landschap. De veel te grote uitstoot van stikstof en fosfaat, het gebruik van pesticiden, de te lage waterstand in veenweidegebieden en de verdroging van veel natuurgebieden; intensieve landbouw draagt er fors aan bij.

Willen we een gezond land met een rijke natuur en een mooi boerenlandschap, waar nog grutto’s broeden  en hoog boven ons veldleeuweriken zingen? Dat kan alleen door het landbouwsysteem te veranderen. Nederland moet afstappen van een landbouw gebaseerd op maximale productie voor de wereldmarkt waarbij vele tonnen veevoer worden geïmporteerd en de mest hier achterblijft. We moeten de weg inslaan naar een grondgebonden landbouw met ruimte voor natuur.

De omslag bereiken we alleen samen

Zo’n toekomst bereiken we niet door alle problemen op het bordje van de boer te leggen. Veel boeren zitten klem tussen de aflossing aan de bank en de markt die voor de laagste prijs gaat. Zeker, een groeiende groep boeren produceert wel natuurvriendelijk, maar dat is in het huidige systeem niet voor iedereen weggelegd. De noodzakelijke omslag bereiken we alleen gezamenlijk: boeren, supermarkten, consumenten, banken…. Met vooral een wenkend perspectief voor de boer. Dat perspectief moet gaan over een fatsoenlijk inkomen, maar met minder vee, minder productie, duidelijkheid over milieueisen én maatschappelijke waardering. Intussen zijn er vele initiatieven van boeren, burgers en natuurorganisaties die laten zien dat het anders kan. Vogelbescherming speelt hierin een voortrekkersrol in verschillende samenwerkingsverbanden, samen met het netwerk van boerenlandvogelboeren en dankzij steun van leden en vele andere partijen.

De overheid moet een prominente rol spelen

Zulke maatschappelijke initiatieven zijn essentieel. Die geven aan dat het nú al anders kan. Om voldoende schaalgrootte in de landbouwtransitie te bereiken, heeft de overheid echter een prominente rol te spelen. Niet door het er een beetje bij te doen, of problemen naar de toekomst te ver- schuiven, zoals bij de stikstof. Geld voor een overgang, regelgeving en heldere doelen zijn nodig, nationaal en Europees.

Na de Tweede Wereldoorlog was het credo Nooit meer honger. Met Mansholt aan het roer, eerst als minister en daarna als Europees landbouwcommissaris werd de landbouw succesvol hervormd. Het is nu tijd voor een nieuwe drastische hervorming; voor een groene Mansholt (m/v). Doel daarvan is voldoende gezond voedsel produceren in combinatie met een boerenland waar het gonst van de bijen, waar geelgorzen de vijfde van Beethoven eindeloos repeteren en het zachte koeren van de zomertortel weer klinkt.