Succes voor sterns op Aruba

Tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren behalve Nederland ook de landen Aruba, Sint Maarten en Curaçao en de drie ‘bijzondere gemeenten’ Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Vogelbescherming ondersteunt op de zes eilanden zowel de DCNA (Dutch Caribbean Nature Alliance) als lokale ngo’s die projecten uitvoeren om vogels te beschermen. Er is veel werk te doen, zo vertelt Janske van de Crommenacker, die namens Vogelbescherming de contacten onderhoudt met de vogelbeschermers op de Caribische eilanden.

Na haar studie Biologie en daarna promotieonderzoek aan vogels heeft Janske jarenlang op de Seychellen gewoond en gewerkt als natuurbeschermer. Na die periode keerde ze terug naar Nederland. Bij Vogelbescherming bleek ze de aangewezen opvolgster om het werk in de Cariben van haar voorganger voort te zetten. Haar ervaring op de Seychellen komt daarbij goed van pas. Immers, de meeste bedreigingen waar tropische eilanden mee kampen zijn wereldwijd hetzelfde, denk aan ratten en andere uitheemse soorten, klimaatverandering en verstoring door de mens.

In 2022 deed Janske voor het eerst als dossierhouder ‘Nederlandse Cariben’ de Nederlandse Caribische eilanden aan. “In vergelijking met Nederland kun je op de eilanden doordat er minder partijen zijn betrokken soms sneller impact hebben dan in Nederland. Ook met hogere posten, zoals het ministerie, zijn er veel kortere lijnen. We richten ons als Vogelbescherming op wat de natuurbeschermers op de eilanden belangrijk vinden en passen ons aan, aan de werkwijzen die daar gelden.”

Recent kon Vogelbescherming meehelpen om de cayennesterns en andere sterns op Aruba te beschermen. Hoe de cayennestern in beeld kwam? Een van de grote belangenbehartigers van de natuur op Aruba is de Aruba Conservation Foundation, de ACF. Via deze organisatie hoorde Janske van de bedreigingen voor diverse soorten sterns. Op enkele kleine eilanden tegenover een oude olieraffinaderij, weinig aantrekkelijk voor toeristen, broedt een grote populatie cayennesterns, maar liefst 25% van de wereldpopulatie!

Helaas vormen de bouw en uitbreiding van hotels en de daarbij horende drukte van toeristen een gevaar voor de vogels in het zuidelijk deel van Aruba. Dat speelt met name op en om het strand Baby Beach. Daar stonden tot voor kort nog geen grote hotels, maar nu is de bouw toch echt begonnen met alle gevolgen van dien door toerisme op het strand en in zee. Een onbedoeld bijkomend effect heeft het voeren van lachmeeuwen door toeristen. De meeuwen varen er wel bij, maar de toename van hun populatie leidt ook tot toenemende predatie van eieren en jongen in de sternkolonies. Ten slotte bedreigen ook ratten de sternpopulaties op de eilandjes, en visserij bedreigt zeevogelpopulaties in het algemeen.

Omdat hotelbouw vanwege de financiële belangen niet te stoppen is – op het kleine Aruba komen jaarlijks meer dan 1,1 miljoen toeristen –, proberen lokale vogelbeschermers om in ieder geval een belangrijk stuk rif bij Baby Beach te beschermen. Dit stukje wordt namelijk elk jaar opnieuw door de sterns gebruikt als balts- en paargebied. Veel toeristen lopen graag naar dit stukje toe om stenen op te stapelen of zelf tussen de vogels te gaan zitten voor een mooie foto. Ze beseffen vaak niet wat voor rampzalige gevolgen dit kan hebben voor de vogels: te veel verstoring tijdens hun balts kan er namelijk voor zorgen dat de vogels helemaal niet meer op die plek gaan broeden.

De vogelbeschermers houden hun hart vast: de verstoring zal alleen nog maar groter worden als de hotels er eenmaal staan. Wat zal dit betekenen voor de broedkolonie? Dit probleem speelt niet alleen voor de cayennestern. Maar liefst tien soorten sterns broeden op Aruba en kampen met dezelfde bedreigingen. Naast de cayennestern is Aruba ook cruciaal voor onder meer de bonte stern, de Amerikaanse dwergstern en de zwarte en bruine noddy.

De ACF probeerde, met hulp van collega-ngo Aruba Birdlife Conservation (ABC) al langer afsluiting van dat stuk strand voor elkaar te krijgen, helaas zonder succes. Tijdens Janskes bezoek aan Aruba, begin mei, schreef ze op verzoek van de ACF namens Vogelbescherming een letter of concern, en dat had al snel succes. Een dag later al kwam het bericht dat de minister toezegde dat het baltsgebied bij het strand in het broedseizoen tijdelijk mag worden afgezet met informatieborden voor de toeristen om de vogels in ieder geval voor deze vorm van verstoring te behoeden.

Uiteraard moet de praktijk uitwijzen hoe het nu verdergaat. Natasja Silva, hoofd Bescherming van de ACF, reageerde verheugd dat het ministerie de afzetting zou verzorgen, en de ACF de bebording en info liet regelen. Vogelbescherming helpt ook daar op de achtergrond bij mee. Komt er handhaving in het geval van verstoring? “Handhaving is doorgaans een uitdaging, omdat er vaak gebrek is aan mankracht,” aldus Janske. “De bebording is belangrijk. Voorlichting en sociale controle onder toeristen is belangrijk, en de meeste strandtoeristen houden zich doorgaans netjes aan verboden. Dus deze initiële stap zal vermoedelijk al impact hebben.”

Een volgende stap waarop Janske hoopt is dat er ook aan de oostkust van Aruba meer kustgebieden worden beschermd en afgesloten. “Daar leidt het avonturentoerisme met de vele quads en andere offroadsafari’s tot ernstige verstoring van vooral de Amerikaanse dwergstern. Eieren of jongen worden regelmatig overreden door voertuigen. Ook veroorzaakt het opwaaiende stof veel schade aan de unieke vegetatie in het gebied, waardoor veel andere soorten er ook last van hebben.”

“Vorig jaar hebben we een workshop gefinancierd voor management en rangers van ACF over hoe je de sterns kunt monitoren en beschermen. Daaraan deden ook mensen van het Arubaanse ministerie mee, en dat leidde tot bewustwording en begrip. Voor de workshop hadden we een Engelse zeevogelexpert laten overkomen, Adrian Delnevo, die vanuit zijn brede ervaring in de regio zijn kennis deelde over het herkennen, tellen en monitoren van de sterns zonder ze te verstoren, en de juiste tijd om dit te doen.

Ook gaf hij advies over hoe je de vegetatie op de eilandjes het beste kan beheren zodat het voor alle soorten sterns een goede broedplek blijft. Om deze kennis vast te leggen werken de partijen nu samen aan een monitoring- en beheerplan.” Met deze betere kennis en bewustwording is het hopelijk mogelijk om de sterns voor de eilanden te behouden.