Spoedwet stikstof breekt kwetsbare natuur af en lost stikstofprobleem niet op

In Europa wordt de meest belangrijke en kwetsbare natuur aangewezen als Natura 2000-gebied. Door deze status krijgen deze ‘natuurparels’ de bescherming die het zo hard nodig heeft. In Nederland zijn er 166 Natura 2000-gebieden, waarvan meer dan de helft op het water ligt: denk aan de Waddenzee en IJsselmeer. Zo’n 8 procent van onze Natura 2000-gebieden ligt op land. Ter vergelijking: bijna 70% van onze grond is in gebruik voor de land- en tuinbouw, verantwoordelijk voor de grootste hoeveelheid uitstoot van stikstof.

Onder het mom de stikstofcrisis te willen beteugelen grijpt het kabinet nu zijn kans om de bescherming van deze luttele 8% kwetsbare natuur te versoepelen. Op dit moment geldt er een vergunningplicht voor projecten met mogelijk significante effecten én voor andere handelingen diekunnen leiden tot verslechtering van de natuur in Natura 2000-gebieden. Is er een significant negatief effect, dan is het alleen bij grote uitzondering mogelijk om een vergunning te krijgen. Bijvoorbeeld als de veiligheid in het geding is. Logisch, want het gaat om de bescherming van de meest unieke natuur.

Maar ook als er minder dramatisch negatieve effecten verwacht worden, moet er kritisch door de provincie beoordeeld worden of een activiteit door kan gaan. Dat laatste dreigt nu te vervallen. Daarmee staat de weg open voor allerlei activiteiten met kleinere schadelijke effecten die elk op zich misschien niet de genadeklap voor een gebied of een soort betekenen, maar die dat gezamenlijk wel kunnen zijn. Met deze maatregel wordt het stikstofprobleem niet opgelost.

Bijkomend probleem: het bevoegd gezag, meestal de provincies, verliezen op deze manier het overzicht welke schadelijke activiteiten er plaatsvinden. En zonder dat overzicht kunnen zij niet voldoen aan de verplichting van de Habitatrichtlijn om te voorkomen dat Natura 2000-gebieden verslechteren.

De Spoedwet aanpak stikstof is er vooral op gericht om met een zeer beperkte reductie van de stikstofuitstoot ruimte te creëren voor bouwprojecten. De vermindering komt slechts voor 30% ten goede aan de natuur. Dat is op zich al twijfelachtig, omdat het stikstofprobleem juist opgelost wordt door depositievermindering en daarmee herstel van natuur.

Nog bezwaarlijker is het voorstel in de spoedwet om een drempelwaarde voor stikstofuitstoot in te stellen. Dat betekent dat als de stikstofuitstoot beneden een bepaalde hoeveelheid blijft, er gebouwd kan worden of een andere activiteit kan worden uitgevoerd. Het kabinet wil in de toekomst komen met nieuwe maatregelen om de stikstofuitstoot terug te brengen en maatregelen voor natuurherstel. Dat is nu precies waarom het onder de door de Raad van State naar de prullenmand verwezen PAS mis ging. Wel extra stikstof uitstoten, maar niet terugdringen.

De gezamenlijke natuur- en milieuorganisaties, waaronder Vogelbescherming, hebben de Kamer gewezen op de bezwaren, risico’s en juridische twijfels van deze wet. Dit blijkt ook uit het advies van de Raad van State. Maar het lijkt alsof de ernst van de situatie niet wordt ingezien. Het gaat erom dat er nu werk wordt gemaakt van natuurherstel en een schoner Nederland en dat er niet langer wordt doorgerommeld op de oude weg.