Europese Natuurherstelwet haalt Nederland juist van het slot

Als voorvechter voor natuur in Nederland, voel ik me vaak een roepende in de woestijn. Cynisch genoeg is een biodiversiteitswoestijn precies waar we in Nederland op afstevenen. Niet alleen zeldzame soorten dieren en planten hebben het moeilijk, maar ook voorheen heel gewone als de kievit en de argusvlinder. Dat doembeeld doet tegenstanders van natuurbeleid schijnbaar weinig. Dat maakt de discussie rondom de Europese Natuurherstelwet, onmisbaar onderdeel van de Green Deal van de Europese Commissie, pijnlijk duidelijk.

Dit wetsvoorstel, dat in het leven geroepen is om de natuur te herstellen en toekomstige crises te voorkomen, krijgt nu het verwijt ‘het land op slot’ te zetten. Klinkklare onzin, gebaseerd op sentimenten in plaats van feiten. Wederom is de natuur de dupe, met alle gevolgen van dien, óók voor onze maatschappij.

Of je het nu hebt over de onmisbare waarde van natuur voor onze voedselzekerheid, onze lichamelijke én mentale gezondheid of voor het opvangen van droge zomers of hevige overstromingen: gezonde natuur is cruciaal voor het menselijk bestaan. Toch is natuurbescherming regelmatig het sluitstuk in de discussie. Hetzelfde dreigt met de Europese Natuurherstelwet te gebeuren. Het gaat slecht met de natuur in Europa en in het bijzonder in Nederland. De Europese wet heeft daarom als doel de achteruitgang van planten, dieren en hun leefgebieden een halt toe te roepen en onze kostbare natuur te herstellen.

Toch wordt juist de natuurbescherming verweten andere belangen in te gevaar te brengen. “We laten Europa niet sterven van de honger om de natuur te redden”, stelde CDA-Europarlementariër Esther de Lange recent over de Europese Natuurherstelwet, zo las ik in deze krant. Schandalige beeldvorming.

Niemand wil immers dat mensen honger lijden, ook natuurbeschermers niet. En gezonde natuur is nu juist een vereiste voor onze voedselproductie. Helaas wordt het argument van ‘voedselzekerheid’ te pas en te onpas gebruikt om de intensieve landbouw voort te zetten. Feiten ontbreken, en sentiment overheerst. Weten we niet meer dat het de bloemen en bijen en andere bestuivers zijn aan wie we onze voedselproductie te danken hebben? En daar gaat het ontzettend slecht mee, mede door die intensieve landbouw. Het is dus niet ondenkbaar dat onze voedselzekerheid in gevaar komt, maar dat wordt niet veroorzaakt door deze wet.

Vooral het verslechteringsverbod dat onderdeel uitmaakt van de natuurherstelwet is critici een doorn in het oog. Dat verbod stelt dat beschermde habitats en leefgebieden van beschermde soorten die hersteld worden niet mogen verslechteren binnen én buiten Natura 2000-gebieden. Boze tongen beweren dat het verbod geldt voor álle natuur op landbouwgrond, in steden, zeeën en bossen. Het gevolg zou zijn dat ons land nog verder ‘op slot’ gaat. En dat moet te allen tijde voorkomen worden, vindt ook een meerderheid in de Tweede Kamer.

Dus weg met dat verslechteringsverbod, luidt het oordeel. Volstrekt onnodig en zeer onverstandig. Feit is namelijk dat dit verslechteringsverbod slechts geldt voor een zeer beperkt type natuurgebieden. Zoals voor gebieden waar herstel van beschermde soorten en hun en leefgebieden heeft plaatsgevonden of plaatsvindt. Best logisch. Waarom zou je natuur herstellen, om die vervolgens weer te laten verkwanselen? Dat zou zonde zijn van geld, energie en natuur. 

Het schromelijk onderschatten van de waarde van natuur en het kortetermijndenken op het gebied van natuurbescherming, raakt ons allemaal. De stikstofcrisis toont dit aan: wegkijken, pappen en nathouden heeft ons gebracht waar we nu staan. Tegelijkertijd toont die crisis de noodzaak van stevige natuurwetgeving aan: vrijwilligheid en vrijblijvendheid zijn fnuikend gebleken. En wie verder kijkt dan z’n neus lang is, ziet dat investeren in natuur juist toekomstperspectief biedt en voorkómt dat ons land ‘op slot gaat’. Een robuuste natuur helpt ons op ontzettend veel vlakken. En bovendien: elke euro die wij investeren in natuurherstel, levert ons tussen de 8 en 38 euro op, blijkt uit onderzoek van de Europese Commissie.

Maar het vergt moed om je te baseren op feiten, te kijken naar langetermijneffecten en je niet te laten verleiden tot louter sentimenten. Luisteren naar roependen in de woestijn is een eerste stap.

Dit artikel verscheen eerder in de Volkskrant van 16 mei 2023.