Rust en ruimte voor wadvogels

Zelf genieten van massieve hoeveelheden steltlopers in het Waddengebied? Ga dan tijdens een zomerdag bij het Friese Westhoek of Zwarte Haan de dijk op. Als u een paar uur voor hoogwater aan de buitendijkse voet van de dijk gaat zitten, laten tienduizenden bonte strandlopers, rosse grutto’s, krombekstrandlopers, kanoeten, kluten en andere wadvogels zich zien. Voor het tij uit komen ze steeds dichterbij. Bij hoog water is er nog maar een klein stukje over waar ze allemaal op terecht komen. Zo’n ‘hoogwatervluchtplaats’ is een fantastisch gezicht en maakt meteen het belang duidelijk van de Waddenzee als plek om te foerageren en te rusten.

Miljoenen vogels maken jaarlijks gebruik van de ruimte, de rust en het voedsel van het Waddengebied. Maar met ons belangrijkste natuurgebied en die vogels gaat het niet goed. Zeker 26 vogelsoorten die afhankelijk zijn van de Waddenzee gaan achteruit. Daarom maakt Vogelbescherming zich – samen met andere partijen – sterk voor het herstel van het gebied.

Onder de noemer Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen hebben we de afgelopen jaren veel plekken langs de Waddenkust en op de eilanden optimaal ingericht voor vogels om te kunnen rusten, broeden en foerageren én voor mensen om ervan te genieten, zonder de vogels te verstoren. Fysieke verbeteringen van een gebied zijn belangrijk, maar vaak is het voorkomen van verstoring minstens zo belangrijk voor de vogels.

Om bewoners en bezoekers te attenderen op de vogels zijn er onder meer 1 miljoen vogelkijkkaarten uitgedeeld de afgelopen jaren, downloadden vele tienduizenden de app Wadvogels en maakten velen gebruik van onze verrekijkeruitleenpunten. Op meerdere plekken voorkwamen vrijwillige gastvrouwen en -heren van het wad verstoring van vogels, door voorlichting te geven. Nieuwe vogelkijkhutten zorgen ervoor dat wij de vogels dichtbij kunnen zien en zij ons niet.

Klaar is het werk nog lang niet. Zowel voor broedvogels als trekvogels is er nog veel te verbeteren. Het Waddenproject van Vogelbescherming en vele andere natuurorganisaties krijgt daarom nu een vervolg genaamd ‘Wij & Wadvogels’, met steun van het Waddenfonds.

Een belangrijk onderdeel ervan richt zich op rust op de hoogwatervluchtplaatsen zoals die bij Westhoek, waar regelmatig verstoring plaatsvond. In het kader van Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen is er gesproken met de lokale bevolking en is er een bord geplaatst. Dat heeft geleid tot minder verstoring. Een goed voorbeeld van hoe het kan. Maar helaas is de rust op andere hoogwatervluchtplaatsen niet altijd gegarandeerd en schrikken de vogels daar nog vaak op door loslopende honden, vliegers en de aanwezigheid van wandelaars. In veel gevallen is die verstoring onopzettelijk, maar voor vogels maakt dat niet uit.

Vooral steltlopers die in noordelijker streken broeden, komen tijdens hun trek naar Zuid-Europa en Afrika bijtanken in de Waddenzee. Daarvoor is het gebied zelfs een van de belangrijkste plekken ter wereld en dus terecht tot Werelderfgoed benoemd door UNESCO.

De droogvallende delen van de Waddenzee bieden veel voedsel, maar zijn slechts twee keer per dag een paar uur beschikbaar tijdens laag water. Bij hoog water rusten de vogels uit op de hoogwatervluchtplaatsen, plekjes langs de randen van het wad die niet onderlopen. Zonder deze rust hebben ze eenvoudigweg niet genoeg energie om hun ongelofelijke reizen te overleven. Zulke essentiële hoogwatervluchtplaatsen zijn helaas dun gezaaid en daarmee een kwetsbare schakel.

We laten onderzoeken waar de vogels nu te ver moeten vliegen tussen hun rustplaats en de plek waar ze eten vinden. Aan de hand daarvan gaan we aan de slag om gebieden te verbeteren, zodat vogels dichterbij hun voedsel kunnen rusten. Vogelbescherming wil er samen met andere natuurorganisaties voor zorgen dat bezoekers naar plekken worden geleid waar de vogels te zien zijn zonder deze te verstoren. Dit zal gebeuren door (elektronische) bebording en gastvrouwen/-heren die toezicht houden en uitleg geven, door aanleg van hutten en kijkschermen op de juiste plek en door grootschalige voorlichting. Desnoods worden de hoogwatervluchtplaatsen afgesloten op momenten dat de vogels kwetsbaar zijn, dus met hoogwater.

Kortom: met uw hulp willen we bezoekers ruimte bieden om te genieten van de vogels waar dat kan en vooral de vogels rust geven waar dat moet.