Rekenkamer: bescherming weidevogels werkt niet

Het rapport van de Algemene Rekenkamer over weidevogels concludeert dat het geld niet doelmatig wordt ingezet, dat er te weinig sturing is op effectief beheer, dat er te weinig boeren daadwerkelijk goed weidevogelbeheer uitvoeren en dat er daardoor een onbalans is tussen inzet en resultaat.

Vogelbescherming deelt deze conclusie: de oppervlakte grasland met effectief beheer voor weidevogels is te klein en er zijn te veel maatregelen die geen bijdrage leveren aan herstel van de weidevogelstand. Zo zijn er relatief veel boeren die aan zogeheten legselbeheer doen, maar dit is een maatregel die onvoldoende oplevert.

Vogelbescherming heeft de Europese Commissie in 2016 en opnieuw in 2021 verzocht om een inbreukprocedure tegen Nederland te starten. Nederland komt de verplichtingen uit de Vogelrichtlijn ten aanzien van de weidevogels niet na.

Het rapport van de Algemene Rekenkamer bevestigt dat deze situatie nog steeds bestaat, omdat het ineffectieve subsidiestelsel de basis vormt voor de weidevogelbescherming in Nederland. Het stelsel levert niet de vereiste resultaten op, omdat alles geschiedt op basis van vrijwilligheid en de overheid boeren onvoldoende in staat stelt te kiezen voor de maatregelen die het best werken. Bovendien worden er helemaal geen beschermingsmaatregelen getroffen in het grootste gedeelte van kansrijke gebieden voor de grutto.

Het beleid kan anders, het is al jaren bekend welk beheer wel werkt en wat er moet gebeuren: investeer in grotere gebieden, met gemotiveerde boeren en met een samenhangende, gebiedsgerichte aanpak die veel verder gaat dan het huidige agrarisch natuurbeheer. Daarbij is het cruciaal dat er veel meer graslanden blijvend optimaal voor weidevogels worden ingericht en beheerd: kruidenrijke graslanden met een hoge waterstand waar laat in het jaar wordt gemaaid.

Het particuliere initiatief van onder meer Vogelbescherming onder de titel Aanvalsplan Grutto is een voorbeeld van hoe het zou kunnen werken, zij het op nog steeds een te kleine oppervlakte om de gewenste populatie van 40.000 broedparen grutto’s te realiseren. Het ministerie van LNV heeft geld beschikbaar gesteld voor de start, maar er is dus werkelijke omslag in het beleid voor agrarisch natuurbeheer nodig om die populatie te realiseren.

Vogelbescherming hoopt dat het nieuwe kabinet deze handschoen oppakt.