Natuurinclusief bouwen – het nieuwe normaal

Bij Woonstichting ‘thuis uit Eindhoven is natuurinclusief bouwen al tot in de haarvezels van de organisatie doorgedrongen. Projectleider Armand Cieters vertelt: “Bij het slopen en vervangen van bijna 400 woningen aan en rondom het Vredesplein zijn bijvoorbeeld voorzieningen aangebracht voor vleermuizen en gierzwaluwen en vogelvides voor huismus.”

Behalve dat corporaties bij het verstrekken van opdrachten natuurinclusiviteit onderdeel van de bouwopgave kunnen maken, is het ook belangrijk om bewoners te betrekken. 

Armand: “Wij geven onder andere via nieuwsbrieven voorlichting over het werk dat we doen. Daar krijgen we veel positieve reacties op. De enige uitzondering was toen we 26 tijdelijke vleermuiskasten op moesten hangen: zwart, vol in de zon, erg zichtbaar tegen de gevels. De temperatuur loopt dan wel op tot meer dan 30 graden in zo’n kast. We kregen veel bezorgde reacties van onze buurtbewoners: kunnen die dieren daar wel tegen? Gaat dat wel goed? Ja, dat ging het. Voor dat antwoord hebben we contact opgenomen met de stadsecoloog. Als je uitlegt waarom deze kasten daar hangen en hoe dat werkt met vleermuizen, dan is er veel enthousiasme bij de bewoners. Vogelvides zitten al standaard in ons eigen  programma van eisen voor nieuwbouw. Natuurinclusief werken is bij ons al de norm.”

Een groene en prettige leefomgeving voor mensen en dieren gaat verder dan alleen woningen en nestkastjes. De hele leefomgeving is van belang. Armand: “Woonstichting ’thuis zorgt onder andere voor een mooie groeninvulling met hierin bankjes en speelvoorzieningen. We hebben een actieve groep buurtbewoners die het openbaar groen heeft geadopteerd. Zij planten tuintjes aan en maken er bijvoorbeeld bloementuinen van. Dat is veel gezelliger dan zo’n saai grasveldje! Zo werken we samen aan vergroening van onze omgeving.”

En daar profiteren ook de vogels en vleermuizen van omdat ze er bijvoorbeeld voedsel (insecten, zaden) en nestmateriaal vinden. Win-win dus.

Niet voor alle partijen is natuurinclusief zo vanzelfsprekend. Projectontwikkelaar Okko Project staat open voor natuurinclusief bouwen en is in de woorden van projectleider Mirian Broere: “mogelijkheden aan het onderzoeken. Okko Project heeft wel ervaring met vereisten vanuit de Wet natuurbescherming waarbij diverse voorzieningen worden voorgeschreven om diersoorten te beschermen en te behouden. Maar op de vrijwillige basis waarbij je ‘zonder directe aanleiding’ leefgebied van diersoorten vergroot, zijn we nog niet betrokken geweest.”

Okko Project kwam bij het project ’Appartementen Oosterhoutseweg’ (De Driesprong, Breda), in aanraking met permanente voorzieningen voor huismussen, vleermuizen en gierzwaluwen vanwege de uitgesproken wens vanuit de gemeente Breda. “Het advies van Vogelbescherming over de positionering van de voorzieningen in verband met o.a. hoogte, windrichting en zonligging kwam al in een vroeg stadium van onze bouwplannen, bij het voorlopig ontwerp. We konden de voorzieningen daardoor makkelijker opnemen in het ontwerp. De esthetiek komt bij veel voorzieningen niet of nauwelijks in het gedrang en je kunt vooraf al met een aannemer afstemmen hoe zij hier bouw- en kostentechnisch tegen aankijken”,  vertelt Mirian.

Het hielp dat de aannemer al eerdere ervaring had met het verwerken van de nest- en verblijfkasten voor vogels en vleermuizen. “Ook de productinformatiebladen, die wij meegeleverd kregen van Vogelbescherming, gaven ons een uitstekend inzicht met betrekking tot productspecificaties, plaatsing en onderhoud.”

Dat zowel de gemeente als de bewoners vragen naar een natuurinclusieve manier van bouwen, maakt het voor een projectontwikkelaar als Okko Project nog belangrijker. Mirian: “Door de eerste ervaring met natuurinclusief bouwen, vervallen veel vragen en twijfels die vooraf speelden. Nu je weet hoe relatief gemakkelijk het is om voorzieningen voor vogels en vleermuizen in te passen, is het een kleine moeite om in een volgend project ons hierin opnieuw te verdiepen. Daarnaast merk ik dat mijn collega’s ook geïnteresseerd zijn. We voelen allemaal de maatschappelijke betrokkenheid om hier meer mee te doen. De wens vanuit de overheid en van bewoners levert voor ons extra motivatie om ons hiervoor in te zetten.”

Voor bouwbedrijf Heijmans was de ontwikkeling naar natuurinclusief bouwen de reden om een eigen ecoloog in dienst te nemen. Projectontwikkelaar Aris van Galen van Heijmans vertelt dat de afweging tussen kosten en extra voorzieningen altijd gemaakt wordt. Heijmans ontwikkelt woonkasteel Heesterburgh (Den Bosch):  “We konden in dit project op het concrete advies van de medewerkers van Vogelbescherming Nederland de kasten opnemen in de bestekken, omdat de plannen nog niet definitief waren. Het helpt ook dat de nestkasten in het kader van het project zonder extra kosten ter beschikking konden worden gesteld. In de bouw spelen kosten altijd een rol. Soms moet er dan bezuinigd worden op extra’s zoals voorzieningen voor vogels en vleermuizen.”

Desondanks ziet ook Aris dat de markt aan het veranderen is: “Er is steeds meer vraag. We zien dat mensen het positief vinden als er aandacht is voor biodiversiteit. Vooraf hebben mensen nog zorgen en vragen, maar als ze eenmaal zien hoe het in de praktijk werkt, zijn de meesten positief. Onze verwachting is dan ook dat dit soort voorzieningen voor vogels en vleermuizen steeds vaker toegepast zullen worden.”

De provincie Noord-Brabant financiert dit project voor een groot deel omdat hiermee de soortenrijkdom in het stedelijk gebied van Brabant wordt gestimuleerd.