Lepelbekstrandloper: terug van bijna weggeweest?

Vanwege de moeilijk bereikbare broedgebieden in het uiterste oosten van Siberië is het totaal aantal lepelbekstrandstrandlopers moeilijk vast te stellen. Dat geldt ook voor sommige van de Zuidoost-Aziatische wintergebieden. Optimistische schattingen spreken van een wereldpopulatie van 220-340 broedparen, al worden ook (veel) lagere aantallen genoemd. Maar langs de hele trekroute, met name in Gele Zee, zijn belangrijke gebieden ingepolderd. Ook sterven helaas nog lepelbekstrandlopers door jacht in landen als Myanmar, China en Bangladesh, belangrijke overwinteringsgebieden van de soort. Deze problemen moeten worden aangepakt om de soort te laten overleven.

BirdLife spant zich in om de lepelbekstrandloper te beschermen. Ze mobiliseert langs de hele trekroute overheden, natuurbeschermingsorganisaties, scholieren en bedrijven om mee te helpen. En om de beschermingsactiviteiten in het veld uit te voeren is 10 jaar geleden speciaal de Spoon-billed Sandpiper Taskforce opgericht. Opsteker in 2013 was de groep van ruim 100 lepelbekstrandlopers die in China bij elkaar zijn gezien, een van de grootste groepen die ooit zijn waargenomen. Dankzij met satellietzenders uitgeruste vogels zijn verder nieuwe overwinteringsgebieden ontdekt in Noord-Korea en Myanmar, en ook zijn in Sri Lanka en Indonesië voor het eerst in vele jaren lepelbekstrandlopers gezien. Dit geeft aan de soort iets ruimer is verspreidt dan voorheen gedacht. En dat biedt hoop!

Maar de populatie is nog steeds heel kwetsbaar en daarom zijn drastische maatregelen nodig. Zo wordt er gewerkt met ‘head starting’. Dat is een programma waarbij eerste legsels uitgebroed worden in een veilige omgeving zodat de jongen beter bestand zijn tegen slecht weer, overstromingen en predatoren. Deze methode wordt nu al een aantal jaren toegepast en de resultaten zijn verbluffend. Zo zijn sinds 2011 in totaal 141 jongen met succes weer vrijgelaten, een hele versterking voor zo’n kleine populatie. En de vogels uit dit programma keren ook weer terug in de broedgebieden. Sommigen hebben zelfs al voor nageslacht gezorgd.

Wat de jacht aangaat: hier zijn ook belangrijke resultaten geboekt, samen met lokale natuurbeschermers en de bevolking. Zij hebben door een educatieprogramma vele mensen in de wintergebieden er van weten te overtuigen niet meer op steltlopers te jagen. Ook wordt de bevolking geholpen andere bronnen van bestaan te ontwikkelen waarbij de natuur en de lepelbekstrandlopers gespaard worden.

De Chinese regering ziet inmiddels het belang in van de Gele Zee voor doortrekkende en overwinterende steltlopers. Van dit enorme Waddengebied krijgen cruciale plekken nu een beschermde status. Ook wordt het ongebreidelde indammen in de hele kustzone aan banden gelegd. De Chinese overheid is erop gebrand dat de Gele Zee, net als onze Waddenzee, de status van Werelderfgoed krijgt. Dat is heel hoopvol voor de bescherming op de lange termijn!

Het lijkt dus de goede kant uit te gaan voor de lepelbekstrandloper. De angstaanjagende achteruitgang die zich ongeveer 10 jaar geleden aftekende is enigszins tot staan gebracht. En dat is voor een belangrijk deel te danken aan de inzet van BirdLife’s Preventing Extinctions Programme (PEP), samen met de vele vrijwilligers en professionals van BirdLife-partnerorganisaties, onderzoekers en u. Want gedurende 2009-2011 heeft Vogelbescherming, samen met de Dutch Birding Association (DBA) (als Species Champions), jaarlijks een bijdrage geleverd aan de bescherming van de lepelbekstrandloper. Zonder die bijdrage had de toekomst er waarschijnlijk veel slechter uitgezien voor deze enigmatische steltlopertjes. De DBA gaat hier de komende tijd overigens nog een vervolg aan geven.

Het blijft voorlopig zaak om door te gaan met acties voor de lepelbekstrandloper, gezien de nog steeds zeer kleine wereldpopulatie, en de potentiele gevaren waar ze aan bloot staan. Daarom willen we graag een oproep doen om het PEP-programma van BirdLife te steunen, zie daarvoor deze brochure.