Korte lijntjes met visserij en wetenschap

Het project ‘Verstandig Vissen’ is een eerste concrete invulling van het Actieplan Toekomstbestendig Visserijbeheer IJsselmeergebied, waar oud-landbouwminister Schouten in 2019 haar handtekening onder zette. Dat Actieplan was het resultaat van een gedeelde weerzin tegen de regelmatige gang naar de rechter, vertelt Bruinzeel. “Het ministerie dicteerde ieder jaar hoeveel er gevist mocht worden en liet het aan de vissers om daar de juiste vergunningen bij te verkrijgen. En die vergunningen werden vervolgens door ons of Sportvisserij Nederland op ecologische gronden betwist bij de rechter. Daar was iedereen op een gegeven moment zo zat van, dat we het voortaan op een duurzame manier, met meer overleg vooraf willen oplossen.”

“Ik zal je een even eenvoudig als helder voorbeeld geven”, zegt Bruinzeel. “Op dit moment wordt er relatief veel geld verdiend door de visserij op snoekbaars. Er was in de vergunning een ‘stillegweek’ afgesproken in december, maar daar baalden de vissers van. Met name in Duitsland willen consumenten graag een mooie snoekbaars op hun bord met kerst. Of die stillegweek niet naar januari kon, was dus het verzoek van de visserij. Wanneer je met elkaar om tafel zit, en constateert dat dit voor de kuif- en tafeleenden op het IJsselmeer niet veel zal uitmaken, is zoiets heel snel af te spreken. De vergunningverleners vonden het ook best, wetende dat ‘het veld’ het erover eens was.”

Uiteindelijk zal het overleg natuurlijk moeten gaan over zaken die voor de vogels en de rest van de IJsselmeernatuur wél een verschil maken, zo realiseert Bruinzeel zich. “Maar dit is echt een proces van kleine stapjes. Wij komen nu al met enige regelmaat bij elkaar om te praten over zaken als maaswijdtes van visnetten. Op enig moment zullen de gesprekken ook moeten gaan over de plekken en tijden van visserij in relatie tot de aanwezigheid van vogels. Hoe kunnen we er bijvoorbeeld voor zorgen dat er structureel minder vogels in visnetten verdrinken. Dat zijn voor ons belangrijke vragen.”

Bruinzeel hoopt dat het overleg op termijn zal leiden tot goede afspraken over gesloten gebieden en perioden voor de visserij, om de vogels voldoende rust, veiligheid en voedsel te geven. Doordat ook visonderzoekers van Wageningen Marine Research aan tafel zitten, moet er ook een goed model ontstaan waarbij alleen ‘de rente’ van de visbestanden bevist zal worden, terwijl het ‘basiskapitaal’ in stand blijft. “Die korte lijntjes met de wetenschap zijn heel waardevol”, benadrukt Bruinzeel. Voorheen werden er via het ministerie vragen gesteld aan de wetenschappers. Maar voordat daar dan weer de juiste financiering bij was gevonden, was je zomaar een paar jaar verder. Omdat we nu geld hebben gekregen uit het Europees Fonds Maritieme zaken en Visserij, kunnen we de belangrijke vragen direct uitzetten bij de wetenschappers.”

Vroeg of laat zullen de afspraken moeten leiden tot een reductie van het aantal professionele visvergunningen op het IJssel- en Markermeer, vermoedt Bruinzeel. “Maar die discussie moet uit de sfeer van ‘schuld en boete’ worden getrokken, waar hij voorheen in zat. De vissers waar wij mee om tafel zitten zeggen het zelf ook: het ecosysteem is de afgelopen decennia enorm veranderd. Vroeger visten ze ‘in dik water’, zoals zij dat zelf omschrijven. Door de overbemesting was er heel veel alg en daarmee ook veel van bepaalde vissoorten, maar het hele systeem was uit evenwicht. Inmiddels is het water een stuk helderder en wordt het wat gezonder. Daar past dus ook andere visserij bij. Het zou geweldig zijn wanneer we mét en niet tegenover de sector tot een duurzame oplossing kunnen komen.”

• Meer informatie over het project ‘Verstandig Vissen'
• Het Actieplan Toekomstbestendig Visserijbeheer IJsselmeergebied