Een kijkje in het verborgen leven van de alk

Alken zijn zeevogels. Ze zwemmen op of vliegen boven de Noord-Atlantische Oceaan en duiken naar vis. Ze komen aan land om in kolonies te broeden op rotsen in de landen eromheen, zoals IJsland, Noorwegen of Engeland.

Alken kunnen bizar snel en laag over het water en tussen golven door vliegen. Knap, maar dat maakt het jammer genoeg moeilijk om ze goed te zien vanaf de Nederlandse kust, waar ze vooral ’s winters dichtbij komen. Onderzoekers bewegen hemel en aarde om ze wél goed te observeren en hebben heel wat over het gedrag van alken ontdekt. Zo leren wij ook nog eens wat over hun doorgaans verborgen leventje.

Onderzoekers geven alle dieren, planten en andere levende wezens een wetenschappelijke naam, naast de naam die ze hebben in de taal van het land waar ze leven. Zo ontstaan er geen misverstanden over de soort als ze internationaal samenwerken.

De wetenschappelijke naam van de alk is Alca torda. Het Oudnoorse woord alka betekent nek en de naam is waarschijnlijk een verwijzing naar de gewoonte van de alk om na het landen zijn nek uit te strekken. Torda betekent zoiets als: die het geluid van de donder maakt. Misschien omdat ze in groepen op zee een laag rommelend geluid maken, als beginnend onweer.

Alken broeden in kolonies met honderden, soms wel duizenden vogels samen. Dat is veilig, maar in zo’n drukte is het belangrijk om geen ruzie met je buren te krijgen. Daarom doen ze een speciaal loopje als ze landen in al die hectiek. Ze strekken hun hoofd en nek naar voren en spreiden beide vleugels omhoog en open. Zo lopen ze even tussen de andere (broedende) vogels door naar hun eigen nest. “Stil maar, ik doe je niets, ik ben geen vijand, goed volk, hier is mijn nest”, zeggen ze zo op hun manier.

Voordat alken beginnen met nestelen, leren ze eerst hun toekomstige buren kennen door samen te zwemmen. Dit gebeurt op een speciale manier. In grote groepen, dicht bij elkaar, zwemmen ze rondjes, duiken dan allemaal tegelijk onder water en ploppen vervolgens verticaal omhoog uit het water met hun hoofd en lijf en hun snavel open.

Alken hebben ook een minder fraaie gewoonte. Ze stelen af en toe vis van papegaaiduikers die er trots mee op weg waren naar hun kroost. Dat heet kleptoparasitisme. Sommige mensen kunnen het ook écht niet laten om te stelen en die noemen we kleptomanen. Bij de alken is het plezier soms van korte duur, want sommige meeuwen stelen op hun beurt weer de vis van alken.