De zoektocht naar mooi vogelgeluid

Veel van de natuurgeluiden-cd’s van Henk Meeuwsen vonden in de afgelopen jaren hun weg naar natuurliefhebbers, hij is ook wel zelf te horen in televisie- en radioprogramma’s zoals Vroege Vogels en het Klokhuis en heeft de natuurgeluiden opgenomen voor de bioscoopfilms De Nieuwe Wildernis en Wild.

“Een masterpiece voor mij is de opname van korhoendersmannetjes die al koerend, blazend en fladderend proberen elkaar te overtroeven en indruk te maken op de vrouwtjes. Ze vliegen op elkaar af, en er vallen rake klappen. Die heb ik opgenomen in Zweden in de middle of nowhere. Er waren geen menselijke geluiden.

Mijn microfoons kon ik kwijt in een zelf geplant dennenboompje van ongeveer een meter hoog in een zompig moeras. De recorder was verbonden met een 60 meter lang verlengsnoer. En dan maar hopen dat de vogels zich niks aantrekken van mijn spullen.

Het geeft me een stoer, onafhankelijk gevoel om de natuur in te trekken. En als de voorbereiding werkt en de opname lukt zo goed, geeft dat een kick.”

“Voor mij is het de uitdaging om te zoeken naar een plek waar de achtergrond leeg is. Waarin je perfect kunt laten horen hoe de vogels klinken, of dat nu een kerkuil of een nachtegaal is. Uitzoeken wat de beste plek is om mijn opname te maken, daar kan ik zeker drie dagen mee bezig zijn.”

“Toen ik 16 was hoorde ik een zingende zanglijster in het bos achter onze boerderij en wist: wow, wat is dit mooi! Rond die tijd heb ik met mijn broer en mijn vader een nachtegaal opgenomen met een ouderwetse cassetterecorder. Veel later bracht mijn broer me op het idee met een minidisc-recorder en microfoon het bos in te trekken. Dat heb ik een tijdje genegeerd, maar nu ben ik hem wel dankbaar voor zijn goede idee.

Wat me steeds duidelijker werd: met het geluid kun je ook de sfeer vastleggen. Je hoort op die manier terug wat je hebt beleefd. Je hoort de hele spanning, de gekke locatie, of het bijzondere verhaal dat met de opname samenhangt. Tenminste dat heb ik, en is misschien te vergelijken met wat voor anderen vakantiekiekjes zijn.”

“De minidisc-recorder en microfoon waarmee ik die eerste keer op pad ging, die hoor je ruisen als je naar de opnames luistert. Ik kreeg desondanks veel positieve feedback. Ik dacht toen: als ik dit niveau al kan bereiken zonder veel inspanning, dan kan dat gemakkelijk beter. Zo heb ik mezelf uitgedaagd.

Intussen luister ik tijdens het opnemen vooral naar de dingen die ik níet wil horen – naast het natuurgeluid dat ik aan het opnemen ben. Zo ben ik steeds betere opnames gaan maken. In het drukke Nederland is dat perfectionisme trouwens wel frustrerend. Maar als je dan een zuivere opname krijgt van bijvoorbeeld een zingende vogel of bijzondere baltsgeluiden, kan ik er enorm van genieten. Daar kan ik nog steeds kippenvel van krijgen. Helemaal leuk is het om terug te horen van anderen dat zij ook van zo’n opname genieten.

Bijzonder vind ik dat mijn vogelgeluiden-cd’s niet alleen als naslagwerk worden gebruikt, maar ook als achtergrondmuziek bijvoorbeeld bij yoga en begrafenissen. Het geeft de sfeer uit een bos, of van een erf weer. Die geluiden staan voor iets wat er al was voordat je geboren was en wat doorgaat als je er niet meer bent. Ik ken het zelf ook. Middenin het verdriet van het verlies van een dierbare zitten en dan ’s ochtends de vinkjes horen zingen. Je beseft: dít gaat gewoon door. Het geeft een gevoel van eeuwigheid en troost.”

“Zonder opnemen, mis ik de concentratie als ik buiten in de natuur ben en ben ik minder in het moment. Ik vind het ook stimulerend om van de vogels de mooiste representanten te ‘vangen’. En ook om hun meest typisch geluid in een bepaald seizoen op te nemen.

Communicatie is een rode draad in het leven van vogels. Naast dat vogels elkaar op zicht kunnen spotten, is het van levensbelang om hoorbaar te zijn. Naast het zingen wat vaak tijdens de broedtijd gebeurt, maken ze nog veel andere geluiden, zoals jongen die om eten bedelen of als ze alarmeren of tijdens de trek. Maar het is de schoonheid van de vogelgeluiden die me op dit pad heeft gebracht.”

“Kerkuilen gedoog ik.”

“Ook al ken ik de Nederlandse vogelsoorten nu wel zo’n beetje, ik kan toch nog veel uitdaging vinden. Ik werk op dit moment aan mijn bestaande en aan nieuwe apps. Zo is de app BirdSounds Europe, die ik 6 jaar geleden lanceerde met Birdingapps.com, nooit af. Om die app completer te maken, gebruik ik ook werk van collega-deskundigen. Deze app maakt het heel gemakkelijk om thuis of in het veld te vergelijken welke vogelroep je hoort. Er liggen verder nog wat ideeën die ik met andere partijen aan het uitwerken ben, maar waar ik nu nog niks over wil vertellen.”

Tekst: Dorien Wesselink