De roep van de koekoek verstomt

‘Koe-koek!’ Het zeer herkenbare geluid van de mannetjeskoekoek horen we steeds minder. Het aantal koekoeken neemt al decennialang in aantal af. Waarom precies weten we niet. Zit het probleem in Afrika waar ze ’s winters verblijven? Is het de achteruitgang van graspiepers en kwikstaarten, of andere gastouders (waardvogels) in wiens nesten de koekoek haar eieren legt? Of speelt de klimaatverandering een rol? Waardvogels beginnen eerder met broeden, koekoeken komen wellicht te laat aan. Om de koekoek voor de toekomst beter te kunnen beschermen gaan Sovon Vogelonderzoek Nederland en Vogelbescherming Nederland in 2017 op zoek naar de grootste kennishiaten.

Iedereen kent de roep van de koekoek, maar weinig mensen hebben de ‘vogel die zijn eigen jongen niet grootbrengt’ ooit in het echt gezien. Daarom gaan we het Jaar van de Koekoek gebruiken om zoveel mogelijk mensen te laten kennismaken met deze gestreepte schoonheid. Want fraai is de koekoek ook. Via publicaties, lezingen en speciale koekoek-excursies (in de Nationale Vogelweek in mei) zullen we de koekoek voorstellen aan een breed publiek. We gaan stimuleren dat iedereen zijn koekoekwaarnemingen en foto’s doorgeeft via Waarneming.nl. De ontdekker van de eerste koekoek (met fotografisch bewijs) krijgt een prijs en de mooiste foto’s worden geplaatst in een online eregalerij.

De roep van de mannetjes horen we steeds minder, net zoals het – heel anders klinkende - ‘gebubbel’ van het vrouwtje. De koekoek is een schaarse broedvogel geworden met naar schatting tussen de 6000 en 8000 vrouwtjes (bron: broedvogelatlas Sovon, 2002).  Bijgaande kaart laat zien dat er slechts enkele gebieden zijn waar het aantal koekoeken stabiel is gebleven, of zelfs sinds de eeuwwisseling is toegenomen (bron: Vogelatlas, 2012-2016).  Omdat de koekoek een ambassadeur is voor een gezond en soortenrijk landschap, is de koekoek ook een indicatorsoort. Gaat het slecht met de koekoek, dan zegt dat wat over de verschraling en degradatie van ons landschap. Gaat het in een gebied juist goed met de koekoek, dan is dat dus een positief signaal voor de kwaliteit van leefomgeving. Wie de roep van de koekoek in de buurt van zijn woonplaats hoort mag zich dus dubbel gelukkig prijzen.

Vanaf begin april zullen de eerste vroege koekoeken weer terugkeren naar ons land. Toch zijn ze nu al te volgen via vogels die voor onderzoek met zenders zijn uitgerust. Ze zitten nog helemaal in Congo. Hopelijk kunnen we over minder dan 3 maanden weer genieten van de koekoek. We verwelkomen ze met open armen!