Cider voor vogels

Vier jaar geleden, op een zondagavond, was Frank Rozendaal (45) uit het Drentse Benneveld in zijn schuur. Dat kwam omdat hij een krat appels had gekregen van zijn buurvrouw. De appels waren van een oud ras en kwamen uit haar eigen hoogstamboomgaard. Ze kon ze zelf niet allemaal op, en ook voor Frank waren het er te veel om op te eten. Daarom besloot hij er cider van te maken. Hij stampte de appels met een stuk hout in een emmer plat en acht maanden later bottelde hij het vergiste sap af in flessen. Dat is hoe het allemaal begon. Inmiddels liggen de flessen van het merk Mooyland bij boerderijwinkels, wijnhandels en speciaalzaken in de buurt, en zijn ze te bestellen via de webshop. Vorig jaar bottelde Frank met zijn team cider van 5.500 kilo appels en peren.

Mooyland gebruikt appels uit fruithofjes en hoogstamboomgaarden in Drenthe, en onderhoudt de bomen met een zelf opgerichte hoogstambrigade. “Ik zag steeds meer fruitboomgaarden uit het dorp waar ik woon verdwijnen,” vertelt Frank. “Vroeger had elke boerderij een fruithofje met een stuk of zes fruitbomen, maar die worden niet goed onderhouden. Het onderhoud van boomgaarden is belangrijk. Als je fruitbomen niet snoeit, waaien ze soms kapot bij storm. Mooyland heeft zelf geen boomgaard, we gebruiken fruit uit de buurt. Ik merk dat mensen het fijn vinden om een bestemming voor hun fruit te hebben. Het is zonde om het verloren te laten gaan.” Mooyland heeft nu zo’n zestig ‘appeldonateurs’ uit Drenthe en Groningen. De donateurs krijgen er acht maanden later cider voor terug.

Hoogstamboomgaarden zijn ideaal voor de biodiversiteit, volgens Frank. “Op warme dagen is het tijdens het oogsten één groot gezoem. Een dikke appelboom heeft holen voor mezen en steenuilen, er komt bloesem aan de takken en het valfruit wordt opgegeten.” De hoogstamboomgaarden in de Betuwe hebben grotendeels plaatsgemaakt voor laagstambomen. Deze zijn weliswaar praktischer voor het oogsten, maar een minder interessante habitat voor dieren. In Drenthe bestaan in de fruithofjes nog wel grotendeels hoogstambomen, vaak bomen van oude rassen.

In heel grote boomgaarden én bij ouderen die de ladder niet meer op durven, helpt Frank samen met een groep vrijwilligers om het fruit te plukken. Hij legt nieuwe boomgaarden aan en voegt bomen toe aan bestaande gaarden. Ook plant hij heggen bij appeldonateurs om de boomgaarden nog aantrekkelijker te maken voor dieren.

“Steeds vaker vragen terreineigenaren of ik misschien nog meer kan doen op hun land, bijvoorbeeld een meidoornhaagje rondom de boomgaard planten. Deze winter planten we met subsidie een kilometer haag aan. Zo’n haagje is perfect voor de biodiversiteit. Het biedt vogels beschutting en bessen, de bloesem trekt insecten aan, en zo vormt de haag een ecologische verbindingsroute voor dieren. Bovendien zorgt een haag ervoor dat de bodem vocht vasthoudt en leg hij CO2 vast.” Een boer doet er volgens Frank sowieso verstandig aan om een heg te planten. “Ook de natuurlijke vijanden van plagen leven erin, zoals sluipwespen.”

Frank houdt van het natuurlijke proces dat bij het cider maken hoort, een proces waarin alles samenhangt: “Ik vind het mooi dat een boom er een jaar over doet om een appel te maken. Een bij bevrucht de bloem en daar komt een appel van. En daar maken wij vervolgens cider van.”

Het Nederlandse landschap is steeds grootschaliger geworden. Er is in honderd jaar 220.000 kilometer heg verloren gegaan. Met Mooyland wil Frank dat helpen herstellen. “Na deze winter hebben we nog 219.999 kilometer te gaan,” zegt hij lachend. Met Mooyland wil Frank in de toekomst ook houtsingels, houtwallen en poelen aanleggen. “Dat zijn andere belangrijke landschapselementen die vaak zijn verdwenen. Ze kosten niet veel en zijn relatief simpel terug te brengen.”

Het is de liefde voor de natuur die Frank drijft. “Je kunt er heel lang over praten, maar dan gebeurt er niks. Als je iets wilt veranderen moet je een schep pakken en aan de slag gaan. Ik wil met Mooyland mensen inspireren om mijn voorbeeld te volgen, bijvoorbeeld in hun eigen achtertuin.” Om die reden organiseert Mooyland ook twee keer per jaar een Landschapscafé, een bijeenkomst met een spreker en mogelijkheden tot ontmoeting. “We hopen dat daaruit nieuwe initiatieven ontstaan.”

www.mooyland.nl