Nu te zien: de kievit

Het eerste kievitsei dat gevonden wordt, haalt nog altijd de krant. Niet zo gek, want kieviten horen bij het Nederlandse boerenland. Op zachte dagen in februari maken de eerste mannetjes zich los van wintergroepen om de broedplaatsen op te zoeken.

In maart en april is de balts van de kievit op zijn hoogtepunt. Het mannetje – herkenbaar aan de grote kuif, de zwarte keel en de brede vleugels – gooit alles in de strijd om zowel vrouwtjes als andere mannetjes te imponeren. De baltsvlucht begint vaak van een hoger punt zoals een molshoop. Met langzame, diepe slagen van zijn enorm brede vleugels vliegt de kievitman laag over de grond. Hierna versnelt zijn vlucht en gooit hij zich diverse malen op zijn kant, waardoor de zwart-witte onderzijde goed uitkomt. Daarna klimt hij omhoog en begint de ‘zang’, waarna hij naar beneden buitelt. Kieviten broeden graag dicht bij elkaar, en dan zie je het ene na het andere mannetje baltsen. Neem gerust de tijd om dit eens goed te bekijken.

In de tweede helft van april komen de meeste kievitseieren uit; dat gaat door tot in juni. Het dons droogt snel en de jongen gaan gelijk aan de wandel. De ouders zijn dan bloednerveus en alarmeren luid als er potentiële belagers – zoals mensen – in de buurt komen. Bij roofvogels, kraaien en hermelijnen blijft het niet bij alarmeren. Deze worden stevig aangepakt, waarbij kieviten die in kolonies broeden meer kans hebben om hun jongen succesvol te verdedigen dan kieviten die solitair broeden. Samen sta je sterk.

In alles kun je aan het kuiken zien dat het een kievit is. De vorm van het achterhoofd oogt als een heus kuifje. En ze zoeken hun voedsel als ‘oogjagers’ direct al op de bekende kievitenwijze: stukje lopen – stilstaan en opletten – pikken, als ze een prooi zien. Ze leven de eerste tijd vooral van insecten.

Bij koel en regenachtig weer worden de jongen om energie te besparen nog lang warm gehouden door de ouders. Want kievitkuikens koelen sneller af dan de jongen van andere weidevogels. De kuikens groeien het best op als er natte en slikkige greppels in het broedgebied zijn. Hier kunnen ze het beste uit de voeten, want kieviten houden niet van lang gras.

De kievit is nog algemeen in Nederland, hoewel hij sterk in aantal is achteruitgegaan, vooral als gevolg van intensieve landbouw. Veel gebieden moeten het nu stellen zonder kieviten. Zoek hem in open boerenland, in zowel gras- en bouwland. Ook hier en daar in natte heide en in de duinen vind je ze. Al in mei en juni verzamelen de kieviten waar het broedseizoen van is mislukt zich in groepen om te ruien.